‘Nederlanders zitten het meest van heel Europa’

Dat meldde RTL Nieuws op 22 augustus.

De aanleiding

Vorige week dinsdag kwam de Gezondheidsraad met nieuwe beweegrichtlijnen: we moeten meer bewegen en minder stilzitten. Veel media besteedden aandacht aan de nieuwe richtlijn, zo ook het RTL Nieuws. Tijdens het item zegt de voice-over: „Gemiddeld zitten we het meest van heel Europa.” We checken of dat klopt.

Waar is het op gebaseerd?

De redactie van RTL Nieuws laat weten dat de bewering komt van een factsheet van onderzoeksinstituut TNO. Daarin staat dat 62 procent van de Nederlanders meer dan 5,5 uur per dag zit, het hoogste percentage in Europa. De factsheet verwijst naar de Eurobarometer Sport and Physical Activity, een enquête uit 2013 onder 27.919 mensen uit alle landen in de EU.

En, klopt het?

In de Eurobarometer geeft 62 procent van de ondervraagde Nederlanders aan meer dan 5,5 uur per dag te zitten, het hoogste van de EU-landen. Nummer twee is Denemarken met 60 procent, gevolgd door Zweden met 55 procent. Enkel EU-landen deden mee aan dit onderzoek, dus of Nederland het meest zit van heel het Europese continent weten we eigenlijk al niet.

Verder zijn enquêtes op basis van vragenlijsten niet altijd even betrouwbaar, want mensen zijn geneigd om hun eigen zitgedrag te onderschatten, en hun inspanning te overschatten. Dit bleek uit een onderzoek uit 2010 van het Zweedse Karolinska-instituut. 980 deelnemers werden een week lang uitgerust met apparatuur die de beweging registreerde, tegelijkertijd moesten deelnemers zelf bijhouden hoeveel ze bewogen. Resultaat: mensen bleken zo een paar uur langer te zitten dan ze zelf dachten. En ze bleken ook minder intensief te sporten dan ze opschreven.

Dit blijkt ook uit een onderzoek uit 2016 van gezondheidswetenschapper Anne Loyen van het VU medisch centrum. Bij 9.509 deelnemers uit vier landen werden de be- wegingen geregistreerd. In Portugal bleek 67 procent van de mensen meer dan 7,5 uur per dag te zitten, maar in de enquête van de Eurobarometer gaf maar 24 procent van de Portugese deelnemers aan meer dan 5,5 uur per dag te zitten. De verschillen tussen meting en enquête zijn dus groot.

De Eurobarometer werd vorig jaar meegenomen in een literatuuronderzoek naar zitgedrag in Europa van de Determinants of Diet and Physical Activity (DEDIPAC), een inmiddels opgeheven Europees onderzoeksbureau. In de conclusie stond dat geavanceerder onderzoek nodig is om steviger conclusies te trekken. Dit soort onderzoek wordt op Europees niveau nog niet gedaan.

Er zijn wel een paar voorzichtigere conclusies te trekken uit de Eurobarometer. Zo zitten over het algemeen mensen in Noord-Europese landen vaker en langer dan mensen in Zuid-Europa. Nederland, Zweden en Denemarken hebben het hoogste percentage van mensen die aangeven meer dan 5,5 uur per dag te zitten. Portugal, Malta en Slovenië hebben het laagste percentage in die categorie.

Uit dezelfde enquête geven de ondervraagden uit Noord-Europese landen ook aan vaker te sporten. In Zweden gaf 70 procent van de ondervraagden aan minstens één keer per week te sporten, gevolgd door Denemarken (68 procent), Finland (66 procent) en Nederland (58 procent). Ondervraagden uit Bulgarije (78 procent) en Malta (75 procent) zeiden het vaakst dat ze nooit sporten.

Conclusie

We kunnen geen Europese ranglijst qua zitgedrag maken. Niet alle Europese landen doen mee aan deze onderzoeken. Verder zijn dit soort onderzoeken vaak enquêtes die onbetrouwbaar kunnen zijn. Nederland hoort bij de landen waar mensen aangeven het meest te zitten, maar of we ook echt het meest zitten in Europa is niet bekend. We beoordelen de bewering als ongefundeerd . Diederik Huffels