Meer zware orkanen, maar niet zo zwaar als Harvey

Voor orkanen zijn nog geen betrouwbare cijfers over een langere periode beschikbaar.

Marcel aan de Brugh

Op de Atlantische Oceaan zullen door de opwarming van de aarde vaker zware orkanen gaan voorkomen, verwachten deskundigen. Maar ze zullen niet allemaal zo veel regen lozen als Harvey nu boven Houston. Daar viel 155 millimeter per uur, met een verwacht totaal van bijna 1,5 meter. „Dat er nu zo veel regen valt, hangt samen met uitzonderlijke weersomstandigheden”, zegt Rein Haarsma, bij het KNMI gespecialiseerd in tropische cyclonen.

Wetenschappers discussiëren al jaren over de relatie tussen klimaatverandering en tropische orkanen. Warmer zeewater leidt tot meer verdamping, dus tot meer vocht en energie in de lucht. Dat vergemakkelijkt het ontstaan van orkanen. Daardoor is lang gedacht dat het aantal orkanen zal groeien. Dat is tot op heden niet gebleken uit de waarnemingen.

Dat heeft meerdere oorzaken, zegt Haarsma. Om een klimaattrend waar te nemen heb je over een lange periode cijfers nodig. Voor orkanen zijn die er pas sinds de satellietwaarnemingen in de jaren zeventig. „Voorheen gebeurde het vooral op basis van scheepswaarnemingen. Dan kun je makkelijk orkanen missen.”

In het geval van tropische orkanen is een betrouwbare meetreeks nodig. Want in het orkaanseizoen op de Atlantische Oceaan (van juni tot november) spelen veel factoren een rol. Is er op de Stille Oceaan een El Niño-jaar? Is het regenseizoen in West-Afrika heftig? Zijn de oostelijke passaatwinden uit Afrika sterk of zwak? Is op de Atlantische Oceaan sprake van een langjarige warme of koude fase? Al die factoren leiden tot een grote natuurlijke variatie. Oftewel: het duurt lang om een verandering in de trend waar te nemen.

Dan is er nog het inzicht dat opwarming van de aarde ook leidt tot opwarming van de troposfeer, de onderste laag van de atmosfeer. Dat werkt de vorming van orkanen juist tegen. Haarsma: „In een orkaan moet warme lucht kilometers kunnen stijgen. Dat wordt lastiger als de troposfeer warmer is.” Daarom voorspellen de klimaatmodellen nu juist een afname van stormen en kleinere orkanen op de Atlantische Oceaan.

Alleen voor zware orkanen geldt dat weer niet. „Die herbergen voldoende energie om zichzelf in stand te houden.”