Texas wíl waterramp niet voorkomen
Nederland wil voorkomen dat water schade aanricht. Texas herbouwt liever achteraf. Een ideologische kwestie, legt een expert uit. Staten kunnen bij een ramp rekenen op geld uit Washington
Maartje Somers
Een stad waar mensen met hun kinderen op de schouders door de straten waden en hun buren redden met kano’s en opblaasbootjes, als ze al niet vast zitten op de daken van hun huizen.
Beelden van het door orkaan Harvey ondergelopen Houston, waar deze week nog veel meer regen wordt verwacht, gaan de wereld over. Dinsdagochtend waren tien doden gemeld. De laaggelegen stad in Texas krijgt jaarlijks overstromingen en recent onder meer de orkanen Rita (2005) en Ike (2008) voor de kiezen. Hoe kan Houston zich zo hebben laten overvallen?
Het is niet dat Texas niet wist dat de storm en regen eraan kwam, zegt planoloog Nikki Brand. „Maar de staat kiest er politiek-ideologisch voor zich er niet tegen te wapenen.”
De Nederlandse maakt zich zorgen om vrienden en collega’s in Texas, maar verkeert „professioneel in een staat van opwinding”. Ze is gespecialiseerd in overstromingsbescherming en als postdoc verbonden aan de TU Delft en de Texas A&M University, die samen onderzoek doen naar de bescherming van de Golfkust.
„Je hebt als overheid drie paden”, zegt Brand aan de telefoon. „Preventie, aanpassing van gebouwen en herbouw achteraf. Nederland heeft zich gedurende eeuwen het eerste eigen gemaakt. Houston kiest steeds voor het laatste.”
Texas handelt als een klassiek Republikeinse staat, zegt Brand. „De vrijheid van het individu krijgt voorrang boven het collectief belang. Inmenging van de overheid vooraf wordt als kwalijk gezien. Voor promi- nente politici is het electorale zelfmoord over zoiets ingrijpends als een stormvloedkering of een dijk te beginnen. Terwijl er wel een structuur voor rampenbestrijding bestaat. Staten kunnen bij een ramp rekenen op geld uit Washington. Het zijn vooral kleine instituties zoals universiteiten, burgemeesters van kleine steden, of zelfs bewonersverenigingen die pleiten voor preventie.”
Houston is er trots op een ‘ no-zoning city’ te zijn, legt Brand uit. „Er is geen ruimtelijke ordening van betekenis.” Tegelijkertijd is de bevolking in de regio Houston de afgelopen de- cennia snel gegroeid tot meer dan zes miljoen inwoners. „Als kwetsbare en laaggelegen gebieden lukraak worden volgebouwd en geasfalteerd, heeft dat gevolgen voor de afwatering. Met orkanen, maar vooral ook met zware regenval kan dat catastrofaal zijn.”
Zondag verdedigde de burgemeester van Houston, Sylvester Turner, zijn besluit de miljoenenstad niet te evacueren. „Dan creëer je een nachtmerrie”, zei hij in een persconferentie. De stad had wel reddingsboten klaarliggen en opvangplaatsen ingericht.
Turners beslissing is verklaarbaar, zegt Brand. Na orkaan Rita, luttele weken na orkaan Katrina, werd in het Texaanse kustgebied een evacuatie van zo’n drie miljoen mensen opgezet. Die ontaardde in chaos en eiste meer dan honderd levens voordat Rita überhaupt aan land kwam. „Mensen kwamen om doordat ze zonder water vast kwamen te zitten op de snelweg, of in paniek raakten en ongelukken veroorzaakten”, zegt Brand.
Toch wacht Texas orkanen niet volstrekt passief af. Zo inventariseren de county’s aan de kust door universiteiten aangedragen oplossingen, zoals een buffer van dijken, wetlands en oesterriffen. Brand: „En grote instituties beschermen zichzelf. In 2001 liepen de kelders van het Texas Medical Center onder door de tropische storm Allison, met dode proefdieren en vernietigde generatoren tot gevolg. Nu hebben ze speciale overstromingsdeuren en luchtbruggen.” te worden door de hulpdiensten.