De Tweede Kamer is geen doorgangshuis
Aanvaard dat niet alles te regelen is
n dat is nummer één. De nieuwe Tweede Kamer is nog maar nauwelijks begonnen, maar het pas op 15 maart verkozen Kamerlid Pieter Duisenberg (VVD) houdt het alweer voor gezien. Hij komt volgende week niet terug van reces, maar vertrekt naar de Vereniging van Universiteiten (VSNU) om voorzitter van deze belangenorganisatie te worden. Het was zoals Duisenberg zei, een „enorm mooie kans die hij niet wilde laten lopen”. Een eerlijke motivering. Ooit hanteerde de VVD de verkiezingsleus ‘gewoon jezelf zijn’. Duisenberg brengt dit nu in de praktijk. Er kwam een interessantere baan voorbij en dan mag de kiezer wel gebruuskeerd worden. In het bijzonder de 2022 kiezers die hun stem op hem persoonlijk uitbrachten. Maar het is natuurlijk ook een affront voor de overige stemmers op de VVD. Mensen die zich kandidaat stellen voor de Tweede Kamer vragen de kiezer om vertrouwen. Het heeft dan geen pas om dat vertrouwen zo snel te beschamen door een andere functie te aanvaarden.
Het lidmaatschap van de volksvertegenwoordiging is nu eenmaal geen gewone baan. Niet voor niets leggen Kamerleden bij hun beëdiging een eed af. Dat markeert hun bijzondere positie. Kamerleden die met een voortijdig vertrek zo losjes met de mores omgaan, zetten niet alleen zichzelf
BRIEVEN
te kijk maar schaden ook het gezag en aanzien van de Tweede Kamer.
Duisenberg is de eerste voortijdige opstapper van de nieuwe lichting Tweede Kamerleden. De Tweede Kamer fungeert al langer als doorgangshuis. Tijdens de, in september 2012 begonnen, vorige zittingsperiode van het parlement maakten niet minder dan 42 Kamerleden hun legislatuur niet af. Worden de gekozenen die naar het kabinet verhuisden hiervan afgetrokken, dan blijven er nog altijd 32 ‘voortijdige Kamerverlaters’ over. Dat is één op de vijf volksvertegenwoordigers, een zowel deprimerend als verontrustend aantal. Natuurlijk zijn er verzachtende omstandigheden. Er kunnen politieke redenen zijn voor het vertrek van een Kamerlid. Dat is een legitieme reden. Hetzelfde geldt voor volksvertegenwoordigers die een andere functie in het openbaar bestuur aanvaarden zoals een burgemeester- of wethouderschap.
De Tweede Kamer is geen kooi die niemand voortijdig mag verlaten. Maar in het geval van Duisenberg gaat dit allemaal niet op. De VVD mag ervan zijn uitgegaan dat hij zich met volle overtuiging voor herverkiezing kandidaat stelde. Duisenberg die in 2012 nog op plek 23 stond, promoveerde bij de laatste verkiezingen zelfs naar plaats 15 op de kandidatenlijst. Dat schept verplichtingen. De doorgeschoten regeldruk in de zorg: niks nieuws, wel vervelend. Minister Schippers zegt dat we liever vertrouwen op formulieren dan op elkaar ( Zoveel regels dat voelt als wantrouwen, 26/8). Als samenleving die zelfontplooiing en autonomie als een groot goed ervaart, kunnen en willen we niet accepteren dat sommige zaken buiten onze invloed liggen: zeker als het gaat om onze gezondheid. We willen dan ook graag anderen verantwoordelijk kunnen stellen. Ergens verhaal kunnen halen, liefst met compensatie. Nog niet geheel Amerikaans, maar toch steeds wat meer. Om aansprakelijkheid af te wenden, dan wel te claimen, is wel bewijslast nodig. Dus onder het mom van ‘kwaliteit’ wordt alles wat loszit, vastgelegd. Waar het natuurlijk écht om gaat, is juist datgene wat niet vastgelegd kan worden. En laat dat er nu juist zo vaak bij inschieten door de regeldruk. Als we kunnen leven met wat meer verbondenheid, het daarbij behorende vertrouwen en risico dat niet alles te regelen is, dan pas kunnen we de regels links laten liggen. Daar hoort een impliciete acceptatie van fouten dus bij. Kunnen en willen we dat als kleine keizers van ons eigen leven? Het vraagt om verbondenheid en acceptatie dat niet alles maakbaar is.
Ermelo