PREMIER VAN NOORWEGEN De Noorse, rechtse tegenhanger van Angela Merkel

Voor het eerst in ruim dertig jaar heeft een rechtse premier in Noorwegen een tweede termijn gewonnen. Wat is Erna Solbergs kracht?

De Noorse premier Erna Solberg Maral Noshad Sharifi

Ze is zeven jaar jonger dan de Duitse bondskanselier Angela Merkel en op immigratievlak is ze meer van het Wir schaffen das nicht, dan wel. Toch wordt Erna Solberg (56), de conservatieve Noorse premier die maandag een verkiezingsoverwinning boekte en nog vier jaar mag regeren, vaak met Merkel vergeleken. „Ze is inhoudelijk sterk, heel serieus en niet bepaald charismatisch”, zegt Johannes Bergh, verkiezingsonderzoeker aan het Institute for Social Research in de Noorse hoofdstad Oslo. „Ze is populair onder veel kiezers, ook bij links. Dat komt omdat ze professioneel is en gewoon heel hard werkt”, zegt hij.

In de periode vóór de verkiezingen werd constant gesproken van een nek-aan-nekrace tussen Solberg en de bedachtzame miljonair en leider van de sociaal-democraten, Jonas Gahr Store. Ze gingen gelijk op in de peilingen – Solberg verloor drie zetels maar won uiteindelijk. „Onze oplossingen hebben gewerkt”, zei ze.

Het is Solberg, geboren tussen de fjorden in de Noorse kuststad Bergen, de afgelopen jaren gelukt de belastingen te verlagen en de werkloosheid te laten afnemen. Maar wel ten koste van de Noorse verzorgingsstaat, die nog stoelt op de olie-opbrengsten, zo luidt de kritiek van links. „Het gaat gewoon goed met de Noorse economie”, zegt politicoloog Bergh. Het land dat 5,2 miljoen inwoners telt en 3,7 miljoen kiezers (van wie 77,6 procent heeft gestemd) kent nooit grote electorale verschuivingen, zegt Bergh. „De kandidaat die het ietsje beter doet dan de ander, die wint.”

De Noorse media noemen Solbergs overwinning historisch. Ze is al sinds 2004 leider van de conservatieve partij genaamd Høyre (dat rechts betekent). En nu is het haar gelukt haar mandaat te vernieuwen. Dat is de conservatieven sinds 1985 niet gelukt. Een link met Merkel, die binnenkort de kans krijgt een vierde termijn te winnen, is snel gelegd.

Het is vrijwel zeker dat Solberg opnieuw een coalitie aangaat met de rechts-populistische Vooruitgangs- partij, die voor een strenger asielbeleid pleit en van Noorwegen geen ‘tolerant’ Zweden wil maken.

De vluchtelingencrisis van 2015 heeft tot meer zorgen over migranten geleid in Noorwegen. Het is nog onzeker of de twee rechtse partijen in het Storting, het parlement, weer worden gesteund door de twee kleine middenpartijen; de Christelijke Volkspartij en de Liberalen.

Er is ook kritiek op Solberg. Ze zou de rechts-populisten salonfähig hebben gemaakt. „De Vooruitgangspartij is vrij gematigd, niet zo anti-islam als andere Europese rechtspopulisten zijn”, zegt politicoloog Bergh. Als de partij toch in opspraak raakt, verdedigt Solberg steevast haar stokpaardje: vrijheid van meningsuiting.