Vier Syriëgangers verliezen versneld Nederlanderschap

Vier leden van Islamitische Staat hebben woensdag hun Nederlandse paspoort moeten inleveren op grond van een nieuwe wet.

Minister Stef Blok (Veiligheid en Justitie, VVD) heeft woensdag het Nederlanderschap van vier Syriëgangers ingetrokken „in het belang van de nationale veiligheid”. De vier zijn aangesloten bij terreurorganisatie Islamitische Staat (IS). Het is de eerste keer dat Blok een nieuwe wet toepast die intrekking van de Nederlandse nationaliteit mogelijk maakt bij iemand die nog niet is veroordeeld door een rechter.

De wet, die sinds maart van kracht is, maakt het mogelijk het Nederlanderschap af te nemen van mensen „die een gevaar vormen voor de nationale veiligheid”. Zij hoeven niet eerst door een rechter veroordeeld te zijn voor bijvoorbeeld lidmaatschap van een terreurorganisatie. Een rechter toetst alleen achteraf of iemand inderdaad een gevaar vormt, onder meer aan de hand van een strafdossier.

Alleen mensen met een dubbele nationaliteit kan het Nederlanderschap worden ontnomen. Volgens internationaal recht is het verboden om mensen stateloos te maken.

In de praktijk moet de wet vooral voorkomen dat Syriëgangers terugkeren naar Nederland. Een deel van hen heeft ook de Marokkaanse of Turkse nationaliteit.

Behalve dat ze hun Nederlanderschap verliezen, worden ze ook tot ‘ongewenst vreemdeling’ verklaard, waardoor ze Nederland en andere Schengen-landen niet meer in mogen. Komen ze toch, dan worden ze opgepakt, veroordeeld en na het uitzitten van hun celstraf uitgezet.

Eind augustus ontnam Blok al het Nederlanderschap van een man die naar Syrië was gegaan om deel te nemen aan de jihadistische strijd, maar dat gebeurde onder een oude wet uit 2010. Die maakte het mogelijk mensen die door een rechter onherroepelijk waren veroordeeld voor terrorisme het Nederlanderschap te ontnemen. Dat de vier van wie nu de nationaliteit is ingetrokken ook al veroordeeld zijn, is volgens een woordvoerder van Blok toeval.

De vier, Anis Z., Driss D., Hatim R. en Noureddine B., zijn vermoedelijk nog in Syrië of Irak. Van Driss D. is onduidelijk of hij nog in leven is. Vorig jaar werd hij bij verstek veroordeeld tot een celstraf van zes jaar.

De nieuwe wet werd in 2015 ingediend door VVD-minister Ard van der Steur om te voorkomen dat teruggekeerde Syriëgangers in Nederland aanslagen zouden plegen. Daarom was onmiddellijke intrekking van het Nederlanderschap nodig, in plaats van te moeten wachten op een rechterlijke veroordeling, vond een Kamermeerheid, waaronder coalitiepartij PvdA. Linkse partijen en de Raad van State waren bezorgd over het ontbreken van een rechterlijke veroordeling. GroenLinks-Kamerlid Kathalijne Buitenweg, woensdag: „Ook ik maak me zorgen over terugkerende Syriëgangers, maar deze zware bevoegdheid hoort bij de rechter te liggen, niet bij de minister.”