Von Siebold gaat voor het eerst terug naar Japan

Naturalis gaat een tentoonstelling organiseren in Japan, „Hij is daar bekender dan Nijntje.”

Gretha Pama

Meer dan drie keer zoveel bezoekers als voor T-rex in Town: één miljoen in plaats van 300.000. Zoveel belangstelling verwacht Naturalis voor de viering van 200 jaar Von Siebold in Japan. Alleen, die volgende blockbuster vindt dan wel dáár plaats. Want anders dan bij ons is de Nederlands-Duitse natuurhistoricus Philipp Franz Balthasar von Siebold (1796-1866) in Japan een nationale held, „bekender nog dan Nijntje en Anton Geesink”, zegt directeur Edwin van Huis van Naturalis.

In Japan leren kinderen op school over zijn Flora Japonica (1835) en zijn Fauna Japonica (1833-1850), ze weten dat hij een schoothondje had, Sakura, en een makaak als huisdier hield. Vooral leren ze dat Von Siebold in 1823 als arts voet aan wal zette op Dejima, Opgezette inmiddels uitgestorven de Nederlandse handelsnederzetting bij Nagasaki, in een tijd dat Japan nagenoeg afgesloten was van de rest van de wereld. Als eerste westerling kreeg hij de kans planten en dieren in Japan te bestuderen en te verzamelen.

Veel daarvan bevindt zich sindsdien in Leiden. In de Hortus Botanicus, in het Sieboldhuis aan het Rapenburg (waar hij van 1832 tot 1845 woonde), in het Museum van Wereldculturen, maar bovenal: in het depot van Naturalis. Bijna 22.000 objecten

Japanse wolf,

verzamelde Von Siebold van 1823 tot 1829, toen hij Japan moest verlaten op beschuldiging van spionage. Het gaat om 900 (opgezette) vogels, 750 vissen (idem), 170 reptielen, meer dan 5.000 ongewervelde dieren, 890 mineralen en gesteenten, zes fossielen, 2.000 verschillende soorten levende planten, 12.000 gedroogde. Ook liet hij Japanse kunstenaars prenten maken van de dieren en planten in zijn collectie, onder wie Kawahara Keiga. Bij Naturalis melden zich nog elk jaar

Tekening van een kogelvis

door Kawahara Keiga enkele tientallen Von Siebold-onderzoekers, zegt directeur Edwin van Huis, „de collectie heeft een grote wetenschappelijke waarde”.

Compleet overzicht

De tentoonstelling 200 jaar Von Siebold in Japan is voorzien voor 2023, maar wordt deze donderdag al aangekondigd door Naturalis. Van Huis: „Grote musea plannen vijf tot zes jaar vooruit. En deze tentoonstelling móét in 2023.” Er zijn eerder Von Sie- 200 jaar Von Siebold in Japan

bold-tentoonstellingen geweest in Japan, maar dit is de eerste die een compleet overzicht biedt: van alle verzamelde soorten zullen voorbeelden te zien zijn, veel planten, dieren en prenten zijn niet eerder teruggeweest. Het is de bedoeling in één jaar...