De bestuurlijke elite ontkende de feiten

Gabriël van den Brink he Strange Death of Europe, van de Britse schrijver, journalist en politiek commentator Douglas Murray (1979), is een hard en scherpzinnig boek, maar het behoeft ook aanvulling.

Murray confronteert ons met tal van pijnlijke feiten die lange tijd door de bestuurlijke elite werden miskend. De integratie van migranten met een niet-westerse achtergrond in Europa staat er na drie generaties nog altijd slecht voor. De manier waarop vele moslims over vrouwen, scheiding van kerk en staat of vrijheid van meningsuiting denken, wijkt sterk af van de inmiddels gebruikelijke denkbeelden in Europa. En het gaat om meer dan opvattingen. Zo blijkt ‘Keulen’ niet op zichzelf te staan. Dit soort problemen komt in diverse landen al jarenlang voor, al houden bestuurders en politiemensen dit vaak buiten beeld.

Ook het dossier van de vluchtelingen laat onaangename waarheden zien. Murray haalt Eurocommissaris Timmermans aan, die vorig jaar zei dat de toestroom in circa 60 procent van alle gevallen een economische achtergrond heeft. Veroordeelde asielzoekers worden zelden uitgezet, maar gaan meestal de illegaliteit in. Bij diverse aanslagen bleek dat de daders waren meegelift op de stroom vluchtelingen, zoals ze ook profijt hadden van het feit dat Europa zijn binnengrenzen afgeschaft heeft.

Dit zijn harde feiten, die door het Europese publiek worden waargenomen. De sympathie voor vreemdelingen was al niet groot en neemt door dit soort gebeurtenissen nog verder af. Nederland vormt hierop geen uitzondering, hoe graag we onszelf ook als open en tolerant zien. Murray verwijst naar een enquête uit 2013 waaruit bleek dat driekwart van de Nederlanders de islam niet als een verrijking beschouwt, maar aan terreur relateert. Dat de elite dit soort denkbeelden en waarnemingen systematisch miskent, heeft de toch al bestaande kloof tussen politici en bevolking alleen maar dieper gemaakt.

Los van de feiten die Murray presenteert, zet hij zijn visie ook scherpzinnig uiteen. Hij veegt de vloer aan met de vele drogredenen die voorstanders van open grenzen debiteren. Bijvoorbeeld het argument dat vergrijzing deze immigratie noodzakelijk maakt. Moeten er op een van de meest dichtbevolkte gebieden ter wereld dan nog meer burgers bij? Of het argument dat de komst van immigranten nu eenmaal onvermijdelijk is. Waarom doet dit zich dan veel minder voor in een land als Japan? Of het argument dat exotische gerechten een culturele verrijking vormen.

Niettemin denk ik dat het boek van Murray op twee punten aanvulling behoeft. Ten eerste is hij erg oppervlakkig als het gaat om de islam. Hij maakt bijvoorbeeld geen onderscheid tussen geloof en cultuur, hoewel veel van het gewraakte gedrag een culturele component heeft. Hij maakt evenmin onderscheid tussen de tekst van Koran en datgene wat moslims daadwerkelijk doen. En ten slotte vindt hij het onderscheid tussen gematigde en radicale stromingen niet relevant. Zo maakt hij van de islam een karikatuur, terwijl hij het gevaar overdrijft.

Murray hekelt de politiek van bondskanselier Merkel, maar gaat niet in op het feit dat veel Europese burgers bereid waren om vluchtelingen te helpen. Hij schrijft een kort en teleurstellend hoofdstuk over de tirannie van de schuld, maar miskent de diepte van het schuldgevoel dat Europa na de Tweede Wereldoorlog nog altijd beweegt.

Overigens blijkt dat Murray er zelf niet ongevoelig voor is. Zijn boek bevat een paar hoofdstukken over de opvang van vluchtelingen in ZuidEuropa, waarin hij met respect de inspanningen van hulpverleners beschrijft. Hij heeft zeker oog voor de menselijke tragedie die zich in het zuiden voltrekt en slaat daarbij een toon aan die in schril contrast staat met de verwijten die hij aan het adres van Merkel cum suis maakt.

Murray heeft gelijk als hij beweert dat Europa zichzelf verliest wanneer het alle grenzen afschaft en zich beperkt tot het verdedigen van liberale beginselen als tolerantie en diversiteit. Maar Europa zou zichzelf ook verliezen als het de vrijheid van godsdienst afschaft en geen gehoor geeft aan de stem van het geweten inzake vluchtelingen. Het betekent dat de Europese tragedie nog een slag dieper gaat dan Murray in zijn toch al harde analyse heeft laten zien.