Privacy als businessmodel
Zo langzamerhand is iedere mens een winkel met een etalage. En het tragische is: hij denkt dat hij de eigenaar is, maar hij is slechts de franchisenemer.
De alleenstaande vader uit Twente die foto’s van zijn tweejarige zoon op Facebook zette, had dat nog niet door. Hij dacht dat hij een fotoalbum inplakte, voor familie en vrienden. Hij wist niet dat de foto’s van zijn zoontje kunnen worden gebruikt in de advertenties waarmee Facebook zijn diensten betaalt: touroperators, tuinstoelenverkopers, speelgoedfabrikanten. Tot deze week.
De rechtbank in Almelo oordeelde dat de vader geen foto’s meer van zijn zoon via Facebook mag verspreiden. Dat had de moeder, die het ouderlijk gezag heeft, geëist. „Op het moment dat een foto op Facebook staat, is deze eigendom van Facebook”, schrijft de rechter in de beschikking. „Facebook kan de foto doorverkopen aan derden.”
De rechter zelf mag zijn zaak niet in de pers toelichten. Johan Visser, familierechter bij de Haagse rechtbank, mag dat wel. Hij ziet de afgelopen tien jaar een toename van zaken waarin Facebook een rol speelt en is in zulke zaken geneigd de rol van sociale media terug te dringen – in het belang van het kind. Het Almelose vonnis noemt hij „een precedent”.
De handelwijze van de vader tekent de intense nonchalance waarmee we het meest intieme van onszelf aan de openbaarheid zijn gaan blootgeven. Voor gewone mensen is privacy hooguit een waarde in de immateriële betekenis van het woord. Voor bedrijven als Facebook is het een businessmodel. Dat heeft zijn klanten tot product verheven.
Zou de draaikolk van vrijwillig openbaar gemaakte privézaken („straks naar ziekenhuis voor bestraling” „geen alcohol de komende maand #drynovember”) twee Groningse (oud-)psychologen het hoofd op hol hebben gebracht? Martin Appelo en Gerwin Witvoet klapten in de Volkskrant uit de school over hun cliënten die hulp hadden gezocht na ervaring met excessen van studentencorps Vindicat.
Je zou denken dat ze een beroepsgroep vertegenwoordigen die bij uitstek is gespecialiseerd in privacy – en er het belang van inziet. Maar nee, Appelo weidde kalmpjes uit over de student „die samen met andere Vindicaters een medestudent het ziekenhuis in had geslagen tijdens de ontgroening. Het slachtoffer had een botbreuk, maar juist de ‘dader’ kreeg psychische problemen”, vertelde Appelo.
Ik durf te wedden dat die student dacht dat hij in vertrouwen had gepraat met een hulpverlener. En ik durf te wedden dat hij zichzelf heeft herkend in Appelo’s beschrijving. Nu is het wachten op het moment dat studentenpsychologen foto’s van hun cliënten op Facebook gaan zetten.
Waarom twee psychologen in de krant uitweidden over hun cliënten