Koop dit! Gezond!
Gezond eten wil iedereen wel, maar wat is gezond? Zo duidelijk is dat niet. Voedingsonderzoek schrijdt almaar voort en verder en dat betekent niet altijd dat zekerheden overeind blijven. Als het om voeding gaat en de verwerking daarvan in het lichaam is veel nog onduidelijk, want gecompliceerder dan aanvankelijk werd gedacht en meer persoonsgebonden. Uitkomsten die vroeger als keiharde waarheden werden verkondigd – ‘vet is slecht!’ – werden genuanceerd – ‘alleen verzadigd vet’ – en nog verder genuanceerd – ‘niet alle verzadigde vetten zijn verkeerd’ – zodat niemand het meer weet en iedereen massaal kokosolie ging gebruiken, wat nergens goed voor is.
En los daarvan: eten moet ook lekker zijn en aantrekkelijk. Restaurants, supermarkten, voedselproducenten en de verpakkingsindustrie weten ook wel dat de meeste consumenten een idee hebben over wat gezond is, maar gezond lekkerder vinden als het zoet smaakt, of vet is, of hartig (lees: zout). Zo is de muesli van brave havervlokken met een enkele rozijn veranderd in cruesli en granola: meer smaak want meer zoet. Honing klinkt gezonder dan suiker en dus wordt dat toegevoegd, gedroogd fruit is ‘fruit’ en toch suikerzoet en daar gaan we alweer. Vruchtensap bevat evenveel suiker als cola, hooguit wat meer vitaminen die je op een andere manier ook wel binnenkrijgt – toch nemen veel mensen nog steeds een glas sap bij het ontbijt. Geen wonder: dat is feestelijk, vers en oranje, het ruikt heerlijk en het is ‘fruit’. Gezond!
En zo zie je elke keer hoe het zoet kruipt waar het niet gaan kan: in de ‘gezonde’ etenswaren. Neem bijvoorbeeld de ‘Fruitsiroop’ die zich een plaats had weten te veroveren in het Nationale Schoolontbijt, dat leerlingen wil laten zien „hoe leuk, lekker en makkelijk het is om de dag goed te beginnen”. Stroop is een ander woord voor suiker. Maar wat vermeldt de producent: „Fruitstroop is in de categorie zoet broodbeleg één van de meer gezonde keuzes omdat het geen verzadigd vet bevat en nauwelijks zout”. Nee, dat haalt je de koekoek, in fruitstroop zit nooit vet of zout. Naast de fruitstroop staat ook doodleuk een pot jam gezond te doen op de schoolontbijttafel. Ook prima: „Jam is binnen de categorie zoet broodbeleg een betere keuze dan zoet beleg dat meer suiker of vet bevat.”
Voor de zoete cruesli geldt iets vergelijkbaars: „Quaker Cruesli bevat 30 procent minder suiker dan de meeste andere krokante muesli’s. Zonder toevoeging van kunstmatige zoetstoffen.” Het is hetzelfde als destijds met het ‘bewuste keuze’-logo – dat betekende niet dat het bewuste product gezond was, het betekende alleen maar dat je best nóg ongezondere dingen zou kunnen kiezen. We worden aan een stuk door gefopt met de toverwoorden ‘gezond’, ‘vers’, ‘fruit’, ‘puur’. Wat men bedoelt is: koop dit!