Over speeltuinen meepraten kan wel

De Tweede Kamer bespreekt deze week het voorgenomen einde van het referendum. Een verbetering van de huidige wet zit er niet in.

Kees van der Staaij is geen fan van referenda. Zijn partij is altijd tegen het houden van volksraadplegingen geweest, die zouden volgens de SGP niet passen bij de vertegenwoordigende democratie. Toch is Van der Staaij bijzonder kritisch over de beslissing van Rutte III om het raadgevende referendum, na één experiment met het Oekraïneverdrag, maar rigoureus te schrappen. Met deze „lange neus” naar de kiezer loopt de politiek het risico een „tevreden technocratie te creëren waarin burgers zich niet meer vertegenwoordigd voelen”, zegt hij.

Het voornemen om een streep door het referendum te zetten zal deze week aan de orde komen tijdens de behandeling van de begroting van Binnenlandse Zaken, het debuut van minister Kajsa Ollongren (D66) in de Tweede Kamer. Van de vier coalitiepartijen is het voor die van haar het moei- lijkst uit te leggen waarom het referendum moet verdwijnen. D66 was een van de initiatiefnemers van de wet die raadgevende referenda mogelijk maakte. Maar in mei trok de partij de handen af van een vervolginitiatief om referenda bindend te maken. In de formatie met uitgesproken referendahaters VVD, CDA en ChristenUnie sneuvelde ook de bestaande variant.

Vrijwel de gehele oppositie keert zich tegen dat voornemen. SP, PVV, PvdD, 50Plus en FvD willen bindende referenda. GroenLinks, PvdA en Denk willen de raadgevende versie houden. Verschillende groepen zijn al steunbetuigingen aan het verzamelen om, zodra de afschaffing door de senaat is, een referendum af te dwingen over het referendum. Zo’n stemming zou op een politiek gevoelig moment gehouden kunnen worden, bijvoorbeeld gelijktijdig met de verkiezingen voor de Provinciale Staten – en dus de Eerste Kamer – in maart 2019.

Onderzoeken laten al sinds de jaren zeventig zien dat een flinke meerderheid van de bevolking voorstander is van het houden van volksstemmingen – al dan niet bindend. Al is het enthousiasme sinds het Oekraïnereferendum wel gedaald onder kiezers van met name PvdA en D66. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het binnenkort te verschijnen Nationaal Kiezers-

SGP’er Van der Staaij noemt afschaffing ‘lange neus’ naar de kiezer