Ik blijf benieuwd naar zijn werk
Voor wie het werk van Louis C.K. bekijkt, is het irrelevant wat hij anderen heeft aangedaan, vindt Micha Wertheim.
‘Liefde laat zich moeilijk temmen”, schreef theaterrecensent Ron Rijghard vrijdag op de website van NRC , „maar je moet ervanaf. Je partner is vreemdgegaan en wat je hart je ook voor gevoelens opdringt: het is beter de relatie te verbreken.” Rijghard beschreef hoe moeilijk het voor hem is het seksueel grensoverschrijdende gedrag van comedian Louis C.K. te verenigen met de bewondering die hij heeft voor diens artistieke oeuvre.
Afgezien van de vraag of je een relatie meteen moet verbreken op het moment dat je erachter komt dat je partner een keer met iemand anders naar bed is geweest, vraag ik mij vooral af of het verstandig is om de relatie die je hebt met een kunstenaar te vergelijken met de relatie die je hebt met je levenspartner.
Om te beginnen kent Rijghard Louis C.K. niet. Hij kende hem niet voor bekend werd dat hij vrouwen gevraagd en ongevraagd liet kijken toen hij masturbeerde, maar hij kent hem nu nog steeds niet. Het enige dat we weten van C.K. is wat hij ons via zijn werk heeft verteld. Als hij op het podium vertelt hoe vlak na de eerste aanslag van 11 september alweer stond te masturberen, weten we niet of dat waar is, of dat hij ons daarmee iets over de menselijke conditie wil vertellen. Dat doet er ook niet toe, omdat alleen de boodschap over de menselijke conditie van belang is. Wie kunst beschouwt, heeft zelf de verantwoordelijkheid er iets nieuws van te maken. Wie dat niet wil, of dat nooit heeft geleerd, zal nooit verder komen dan amusement.
Het helpt natuurlijk niet dat kunstenaars en critici graag de suggestie wekken dat kunst een moreel baken moet zijn. Maar zelfs wie wil geloven dat kunst ons politiek de goede kant op kan wijzen, doet er verstandig aan niet te denken dat de maker van die kunst in gedrag samenvalt met het werk. De ironie wil dat juist het werk van Louis C.K. licht schijnt op de gemankeerdheid van de mens.
Een kunstenaar is in mijn ogen niets meer of minder dan een ambachtsvrouw of -man. Iemand die iets weet te maken dat ons raakt, vermaakt en even optilt. De relatie tussen het publiek en een kunstwerk is er een waar de maker niet tussen zou moeten staan.
Het zal niet eenvoudig zijn voor C.K. om weer iets te maken nu wij weten dat hij nare dingen heeft gedaan. Toch ben ik niet bereid afstand van zijn werk te nemen. Dat werk is inmiddels van ons. Ik houd ervan. Hij heeft het ons gegeven, en eens gegeven blijft gegeven. Datzelfde geldt voor het oeuvre van veel andere kunstenaars met een twijfelachtige persoonlijke reputatie, wier werk inmiddels van ons allemaal is. Mocht Louis C.K. ooit weer iets maken, dan ben ik daar wel benieuwd naar. Niet omdat ik hem iets vergeven heb. Dat is iets tussen hem en de mensen die door hem beschadigd zijn. Nee, ik ben benieuwd omdat wat hij maakt precies gaat over de contradicties van het mens-zijn. Contradicties waar ik iedere dag tegenaan loop, en die ik beter heb leren accepteren dankzij zijn oeuvre .
Liefde projecteren we op een ander die nooit het perfecte wezen kan zijn dat we zouden willen dat hij of zij is. Kunst kan ons verzoenen met die discrepantie. Al was het maar zodat als onze partner een keer vreemdgaat, we daar misschien net iets minder door geschokt zijn, en misschien zelfs een poging durven wagen om toch samen verder te gaan.