.
Dana Linssen ls acteur ben je een medium”, stelde actrice Charlotte Rampling (72) vorige maand op Filmfestival Rotterdam. Maar wat je dan precies kanaliseert vindt ze moeilijker in een simpele zin te vatten. Jezelf. De rol. Eerdere rollen. Misschien wel de hele kunstgeschiedenis.
Rampling was in Rotterdam om de film Hannah te presenteren, de tweede film van de jonge Italiaanse regisseur Andrea Pallaoro. Als voormalig model en gezicht van de Swinging Sixties in Londen werkt de Britse actrice graag met Europese regisseurs. „Ik kies regisseurs op m’n gevoel. Maar Europese films zijn vaak gedurfder en gelaagder.”
En zo was ze onder meer te zien in The Night Porter (1974), de controversiële film over de relatie tussen een voormalig nazi-officier en zijn slachtoffer en Max, mon amour (1986) waarin ze als diplomatenvrouw een relatie heeft met een aap. Nadat ze in de jaren negentig wegens depressies een teruggetrokken leven leidde, lanceerde de Franse regisseur François Ozon in 2000 de tweede helft van haar carrière. Sous le sable (2000), waarin een vrouw op zoek gaat naar haar man die tijdens een vakantie onverklaarbaar verdwenen is, zette de toon voor het soort rollen waarin ze sindsdien glorieert. Ongrijpbare vrouwen, geplaagd door een geheim, opgesloten in de maalstroom van hun denken. Ze ontving een Oscarnominatie voor haar rol in relatiedrama 45 Years (2015).
Twee feministische iconen
Hannah ging in première tijdens het filmfestival van Venetië. Het is een van die rollen die zonder de bijkomende magie van Rampling niet eens zou bestaan. Feitelijk volgen we een hele film lang een oudere vrouw in Brussel. Volkomen geïmplodeerd. En heel mondjesmaat wordt duidelijk dat ze onder een zware last gebukt gaat. Maar het is ook een portret van Ramplings gezicht. Het drama schuilt in de plooien om haar neergetrokken mond, in de kleur van haar ogen die steeds het licht lijken te zoeken.
Regisseur Pallaoro creëerde haar niet in het luchtledige, vertelt Rampling. „Je zou Hannah kunnen zien als een oudere versie van twee feministische iconen uit de Europese theater- en filmgeschiedenis.” De link met Nora, uit Henrik Ibsens toneelstuk Een poppenhuis (1879) is snel gelegd. Tijdens haar toneelles- sen speelt Hannah namelijk de rol van de jonggehuwde vrouw, gevangen in het keurslijf van het huwelijk en de conventies van haar tijd. De referentie naar Chantal Akermans film Jeanne Dielman (1975) is wat cinefieler. Maar kenners van die film over de in de routines van het huisvrouwenleven gevangen weduwe, zullen niet alleen de Brusselse setting herkennen, maar ook soms bij- na een op een gekopieerde shothommages.
Rampling gaat nog een stapje verder: ook acteurs zijn in constante dialoog, maar niet alleen met de wereld om hen heen. Ook met hun eigen issues. „Meestal begrijp ik tamelijk snel hoe een personage in elkaar zit en wat er nodig is om het te spelen, of beter gezegd het ‘te worden’. Maar een personage is nooit een lege huls. Het heeft een ziel nodig. Die moet je er als acteur in ademen.” Hoewel ze zegt niet precies te weten wat ze doet als ze speelt, zegt ze wel bewust op zoek te zijn naar psychologisch complexe personages. „Je moet een tijdje met ze willen doorbrengen. Het is niet zo dat ik ze via het spelen probeer te begrijpen. Dat zou mij een te verstandelijke aanpak zijn.”
Volgens Rampling klinken in het personage van Hannah elementen uit haar eigen leven door. „Ik zie haar als mijn moeder, al is ze meer van mijn eigen generatie. Maar dan wel van een groep vrouwen die door het huwelijk tamelijk geïsoleerd zijn geraakt en aan wie het feminisme voorbij is gegaan. Maar dat wil niet zeggen dat ze geen idealen en verlangens had.”
„Ik weet ook wat het betekent om in jezelf opgesloten te zitten, verlaten te zijn, je verraden te hebben gevoeld. Acteren is een dubbele activiteit. Je werkt met je eigen rotzooi en met die van het personage. Hannah is een intens getroebleerde vrouw. Maar ze is niet zonder hoop. Dat moet ook wel, want anders kun je je afvragen waarom je zo’n verhaal zou moeten vertellen. Ze moet een manier vinden om daarmee om te gaan. Anders schiet ze zich door haar kop. Dat is het.”