Hoofdstad blijft groen en progressief

GroenLinks is voor het eerst de grootste in Amsterdam. Forum voor Democratie en Denk krijgen elk drie zetels, aldus een tussenstand.

Bas Blokker

Verwarring in Amsterdam. Het doorgeven van de stemmen staakte rond een uur na middernacht. Toen waren de resultaten van 385 van de 560 stembureaus geteld. Tot vrijdagochtend tien uur geeft het Centraal Stembureau in de hoofdstad geen tussentijdse resultaten meer door. „We moeten een miljoen stemmen tellen in Amsterdam”, zei een woordvoerder.

Daarom hielden alle partijen op de uitslagenavond slagen om de arm. Er kunnen even goed 12 fracties in de nieuwe gemeenteraad komen als 9. Wat wel duidelijk is: GroenLinks is voor het eerst de grootste partij van Amsterdam. Bij de tussenstand woensdagnacht stond de partij op 10 zetels van de 45. Nummer twee D66 krijgt er waarschijnlijk 8, VVD 6 en PvdA 5.

Denk en Forum voor Democratie kunnen beide 3 zetels halen, waarbij Denk duidelijk groter is. Ook de Partij voor de Dieren gaat van 1 naar 3 zetels. Denk is er in geslaagd een groep kiezers die was afgehaakt, naar de stembus terug te leiden. Volgens een exitpoll van bureau Onderzoek, Informatie en Statistiek is het aantal Amsterdamse kiezers met Turkse wortels dat ging stemmen met 10 procentpunt gestegen van 37 procent in 2014 naar 47 procent nu. Van de stemgerechtigden met een Turkse achtergrond koos 74 procent voor Denk. Dat ging vooral ten koste van de PvdA. In 2014 stemde nog 48 procent van deze groep voor de PvdA. Nu was dat 4 procent. Partijleider Thierry Baudet (rechts) van Forum voor Democratie op de verkiezingsavond in Amsterdam, waar de nieuwkomer mogelijk drie zetels krijgt.

Het opzwepende effect van de tweestrijd van vier jaar geleden, toen D66 de PvdA uitdaagde, ruim versloeg en met 14 zetels de grootste fractie werd, is ditmaal uitgebleven. De pieken zijn lager geworden, de uitlopers zijn breder. Amsterdam kan straks 12 fracties in de raad krijgen, tegen 8 nu. De huidige coalitie ziet een meerderheid van 26 zetels teruglopen naar 17 of 18.

Donderdag komen op uitnodiging van GroenLinks de lijsttrekkers van alle fracties bij elkaar voor een eerste gesprek. Oud-wethouder Maarten van Poelgeest van GroenLinks zal als informateur aan de slag gaan. De besprekingen voor het nieuwe college waren al ruim voor de verkiezingen van woensdag begonnen. Alle grote raadsfracties hebben met elkaar de mogelijkheden al eens verkend. GroenLinks en D66 zouden kunnen afkoersen op een coalitie waarin zij samen de stad besturen. Hun standpunten liggen vaak dicht bij elkaar. Net als hun electoraat, geografisch én sociaal-economisch gezien: in de welvarende stadsdelen binnen de ringweg A10. D66-leider Reinier van Dantzig sprak zich eerder uit voor een college van D66, GroenLinks, PvdA

NIEUWKOMERS

en VVD. Maar hij heeft voor de verkiezingen laten doorschemeren zich neer te leggen bij een linkse coalitie, zoals Rutger Groot Wassink van GroenLinks wil. „Deze stad snakt naar verandering.”

Beide partijen hebben vooraf Forum voor Democratie uitgesloten, omdat individuele kandidaten uitspraken zouden hebben gedaan die op racisme duidden. GroenLinks sluit ook Denk uit, om de manier waarop de landelijke partijleiders van Denk Turks-Nederlandse Kamerleden van andere partijen verdacht maakten in het debat over de Armeense genocide.

De naweeën van de tweestrijd van 2014 zijn zichtbaar in de resultaten van de PvdA. Vier jaar geleden kreeg die partij in Amsterdam nog ruim 18 procent van de stemmen, bijna twee keer zo veel als het landelijk gemiddelde van ruim 10 procent. Die bonus had ze niet te danken aan plaatselijke voortreffelijkheid – in Amsterdam voerden de sociaal-democraten een gedoemde campagne met lijsttrekker Pieter Hilhorst – maar aan die tweestrijd. Zowel D66 als PvdA kreeg toen meer stemmen dan ‘normaal’ volgens het landelijk gemiddelde. Die bonus zijn ze nu kwijt.