Italië dreigt een splijtzwam te worden in de eurozone
Rome wil de groei aanjagen bij een oplopend begrotingstekort. Brussel reageert scherp. En premier Rutte is sowieso radicaal tegen.
Italië riskeert met zijn begrotingsplannen een „historische afwijking” van de Europese afspraken over financiële stabiliteit en economische groei. Dat schrijft de Europese Commissie in een brandbrief aan het Italiaanse kabinet. Eurocommissaris Pierre Moscovici (Financiën) overhandigde de brief donderdag in Rome aan de Italiaanse minister van Financiën Giuseppe Tria. Deze ongebruikelijk snelle reactie uit Brussel markeert een nieuwe escalatie in het conflict in Europa over de Italiaanse plannen.
De coalitie van Lega en de Vijfsterrenbeweging wil volgend jaar met forse uitgavenverhogingen de economische groei aanjagen. Dat leidt tot een begrotingstekort van 2,4 procent, 1,6 procentpunt hoger dan Italië volgens de criteria van de eurozone in 2019 zou moeten hebben.
Tijdens de Eurozonetop donderdag in Brussel waren de zorgen over de Italiaanse begrotingsplannen en de gevolgen daarvan voor de hele eurozone het gesprek van de dag. Premier Mark Rutte (VVD) was een van de scherpste critici. Hij wees de Italiaanse premier Giuseppe Conte in een gesprek in de marge van de top op zijn „grote zorgen” en de risico’s voor de andere eurolanden.
Lenen op de financiële markten is voor Italië, de derde economie in de eurozone, aanzienlijk duurder geworden sinds de begrotingsplannen bekend zijn. Daardoor kan het moeilijker worden de hoge Italiaanse staatsschuld, 131 procent van het bbp, bij een Europese norm van 60 procent, te financieren. Italiaanse banken hebben daar een groot aandeel in en zouden hierdoor onder druk kunnen komen te staan.
‘Geen ruimte’
De Italiaanse premier verdedigde in Brussel de „mooie” begroting met de mededeling dat er „geen ruimte” meer is voor aanpassingen. Minister van Financiën Tria zei donderdag de Europese zorgen niet te delen. Eerder zeiden de Italianen hun begrotingsplannen te zien als het begin van een strijd voor een andere consensus in Europa over het financieel-economische beleid. Die zou minder gericht moeten zijn op bezuinigingen en hervormingen, en meer op het aanjagen van binnenlandse consumptie.
De Italiaanse regering wordt door Brussel nu om opheldering gevraagd over de plannen, wat een eerste stap kan zijn naar een procedure die kan leiden tot het afwijzen van de begroting van een lidstaat door de Europese Commissie. Dat gebeurde nog niet eerder. De Italiaanse kwestie dreigt een splijtzwam dreigt te worden in de eurozone. Daarin staan met name Nederland en Frankrijk tegenover elkaar. Premier Rutte vertelde na afloop dat hij een verband heeft gelegd tussen de Italiaanse afwijking van de regels en het debat over hervormingen die de eurozone weerbaarder moeten maken tegen financiële schokken. Daarover wil de EU in december een akkoord bereiken. Volgens Rutte wordt het „lastig” te beslissen over „gevoelige kwesties” hierbij. Dat geldt in Nederlandse ogen zowel voor voorstellen rond de bankenunie als het Europese stabiliteitsmechanisme, die het collectieve vermogen van de eurozone moet versterken om op schokken te reageren.
De Franse president Emmanuel Macron wil dat Europa de hervorming van de eurozone juist versnelt om politieke crises te voorkomen. Hij vindt dat een gebrek aan Europese solidariteit „de opkomst van extreme partijen” voedt. Rutte en Macron zochten tot voor kort juist toenadering om in de aanloop naar de Europese verkiezingen van 2019 op te trekken tegen „nationalisten en populisten”. Zij stellen dat Europa door hervormingen juist sterker moet worden.
In de praktijk hebben zij vaak verschillend gedacht over hoe dit moet. De Nederlanders vinden vaak dat eerst de bestaande afspraken goed uitgevoerd moeten worden, voordat nieuwe ingrijpende – en in Nederlandse ogen te kostbare – hervormingen worden doorgevoerd. Macron probeert juist de leiding te nemen richting meer Europese integratie.