De kerncentrale is terug
Althans, er wordt weer over gepraat. Maar de kans is miniem dat er een nieuwe wordt gebouwd.
Een proefballon. Onrealistisch. En: eindelijk! Het is VVDfractieleider Klaas Dijkhoff gelukt kernenergie gesprek van de dag te maken in de Tweede Kamer en daarbuiten. Zijn voorstel om snel te beginnen met de bouw van een nieuwe kerncentrale kreeg direct bijval én kritiek.
Toch is de kans klein dat er snel een nieuwe centrale verrijst. Coalitiepartijen D66 en ChristenUnie zijn ertegen. Ze maken zich zorgen over het kernafval waarmee komende generaties worden opgezadeld. Maar belangrijker nog is een ander bezwaar: een kerncentrale bouwen is duur. Al gauw 10 miljard euro. Zonder subsidie van de overheid is waarschijnlijk geen bedrijf geïnteresseerd in het bouwen van een centrale. En zelfs als bedrijven zich wél melden, zijn er risico’s: de kerncentrales die nu worden gebouwd in landen als Frankrijk en Verenigd Koninkrijk, kosten vele miljarden euro’s meer dan aanvanke- lijk geraamd.
Precies om deze reden is ook coalitiepartij CDA terughoudend. De partij is het eens met de VVD dat kernenergie in 2050 een van de energiebronnen kan zijn, naast wind- en zonne-energie. Een kerncentrale stoot geen CO2 uit, gas- en kolencentrales wel. Maar vóór 2030 ziet CDA-Kamerlid Agnes Mulder het niet gebeuren. „Ik snap dat de VVD de discussie wil heropstarten. Wij denken ook dat kernenergie onderdeel is van de uiteindelijke energiemix. Maar voor nu is het bouwen van een kerncentrale erg duur.”
Waarom komt Dijkhoff dan toch nu met zijn plan? Bedrijven, belangengroepen en overheden onderhandelen nu al zo’n zeven maanden over een klimaatakkoord. Dat akkoord moet er in december liggen en leiden tot een halvering van de uitstoot van CO2 in 2030. Daarmee loopt Nederland in de pas met de afspraken die in 2015 in Parijs zijn gemaakt.
In de discussie tot nog toe, onder verantwoordelijkheid van klimaatminister – en VVD’er – Eric Wiebes, is kernenergie niet of nauwelijks aan de orde gekomen. Dat er naast duurzame energie (wind en zon) ook een ‘achtervang’ nodig is, wordt zelden betwist. Maar snel inzetbare gascentrales lijken daarvoor meer geschikt dan kerncentrales die niet zomaar aan-of uitgezet kunnen worden.
Afgelopen week sprak de Tweede Kamer nog over de onlangs gepresen- teerde voorstellen die tot een klimaatakkoord moeten leiden en ook over de bijsturing van die plannen door het kabinet. In dat debat was SGP’er Chris Stoffer de enige die vroeg om kernenergie niet uit te sluiten.
Op Stoffers vraag wat het beleid is rond nucleaire energie verklaarde Wiebes dat Nederland kernenergie nooit heeft uitgesloten. „Maar er is ook al tien jaar lang niemand die zich heeft aangemeld om deze techniek in Nederland te plaatsen. Dat is in de ko- mende jaren ook helemaal niet te verwachten. Het speelt nu niet”, aldus de minister.
Voor de VVD-fractie in de Tweede Kamer speelt het nu wel. Het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, houdt in zijn jongste scenario’s wel degelijk rekening met kernenergie. Dat rapport van een maand geleden was de aanleiding opnieuw over kernenergie te beginnen, zegt Dilan Yesilgöz-Zegerius, het VVD-Kamerlid met klimaat in de portefeuille. „Ik krijg bovendien geluiden uit het bedrijfsleven dat juist aan de klimaattafels die nu onderhandelen over een klimaatakkoord het gesprek over kernenergie niet op gang komt.”
Ze erkent dat geen marktpartij interesse heeft, maar dat is logisch „nu de overheid de deur heeft dichtgegooid”. „Daarom dachten we: we moeten het weer op de agenda zetten.” Yesilgöz-Zegerius hoopt dat kernenergie alsnog een rol gaat spelen aan de tafels van het klimaatakkoord. „Ja, een kerncentrale bouwen is duur, maar windenergie was eerst ook duur. In het klimaatbeleid is niks goedkoop.”
Fractievoorzitter Rob Jetten van D66 kent de IPCC-scenario’s ook. „Maar dat advies geldt voor de hele wereld. Wereldwijd zal kernenergie onderdeel zijn van de energiemix, maar in Nederland is dat niet nodig. Met schone technieken kan het goedkoper.” Carla Dik-Faber van de ChristenUnie verbaast zich over de timing van Dijkhoff. „Ik snap het echt niet. De tafels van het klimaatakkoord hebben laten zien dat ze de uitstoot van CO2 voldoende kunnen verminderen zónder kernenergie. Dat je nu met kernenergie op de proppen komt, helpt gewoon niet.”
Vijftien jaar bouwen
Kernenergie is lange tijd uit het publieke debat geweest, maar dat wil niet zeggen dat er door experts niet is gerekend. Zo concludeerde het Planbureau voor de Leefomgeving dit voorjaar dat gebruik van kernenergie Nederland op termijn jaarlijks 200 miljoen euro aan kosten kan schelen. Tegelijkertijd noemde PBL ook de bezwaren. Het duurt misschien wel vijftien jaar voordat de centrale draait, en dan is het 2033. Tel daarbij op de politieke verdeeldheid in Nederland – zelfs in de coalitie nu – en de structurele kostenoverschrijdingen in bijvoorbeeld Engeland en Frankrijk, en dat bracht het PBL tot de conclusie dat kernenergie „niet bij de huidige beleidsrealiteit” aansluit.
Daarnaast is het de vraag hoeveel belangstelling het bedrijfsleven heeft om de centrale te bouwen en te exploiteren. Dinsdagavond lieten de grote energiebedrijven al weten geen belangstelling te hebben om een kerncentrale neer te zetten. Daar speelt ook de politieke standvastigheid zonder twijfel een rol. Want de sector is nog niet vergeten dat de overheid recentelijk nog om moderne kolencentrales vroeg.
Illustratief was de tweet van Taco Douma die als directeur van de RWEkolencentrale in de Eemshaven als geen ander weet dat de politiek van gedachten kan veranderen. Op uitdrukkelijk verzoek van het kabinet werd zijn centrale gebouwd, maar die moet vóór 2030 weer dicht. „Ben benieuwd wie de overheid gaat vragen deze [kerncentrale] te bouwen […] Toch niet die bedrijven die ze vroegen kolencentrales te bouwen”, twitterde Douma na Dijkhoffs uitspraken.
Ik snap het echt niet Carla Dik-Faber Kamerlid ChristenUnie