Duurzaam beton is toch niet zo CO2-besparend
Vliegas en staalslakken worden verwerkt in duurzaam beton. Maar het transport ervan zorgt juist voor extra CO2-uitstoot.
Marcel aan de Brugh
Het klinkt verantwoord: duurzaam beton. Maar in werkelijkheid het is niet zo duurzaam, rekenen Britse wetenschappers voor in het novembernummer van Global Environmental Change. Een belangrijk deel van de milieuschade, de CO2-uitstoot, blijft in de huidige boekhouding gemaskeerd. In duurzaam beton wordt cement deels vervangen door vliegas en slakken, restproducten van respectievelijk kolenverbranding en staalproductie. Bij de productie van cement komt verhoudingsgewijs veel CO2 vrij – het aandeel op de wereldwijde CO2-uitstoot bedraagt 6 à 7 procent. Besparing op cement klinkt dus zinnig.
Maar vliegas en slakken zijn in Groot-Brittannië steeds minder voorradig, onder meer omdat kolencentrales worden uitgefaseerd. Dus moet het in toenemende mate worden geïmporteerd. En dat extra transport betekent meer CO2-uitstoot.
De Britse onderzoekers rekenden voor de binnenlandse beton-, staalen elektriciteitssector vijftien toekomstscenario’s door, met verschil- lende aandacht voor economische groei en duurzaamheid. Ze gebruiken daarbij een aantal randvoorwaarden. Zo laten ze de technologie van opvang en ondergrondse opslag van CO2 buiten beschouwing. Ook gaan de onderzoekers ervan uit dat hout slechts een fractie van het beton zal vervangen in de bouw.
In de meeste scenario’s neemt de import van vliegas en slakken toe. Maar in de door de Verenigde Naties opgezette CO2-boekhouding zie je dat niet terug. Landen hoeven daarin de grensoverschrijdende handel niet mee te rekenen. Wat ook niet wordt meegeteld is de bewerking van vliegas en slakken – slakken moeten bijvoorbeeld vermalen worden – voor toepassing in beton. De onderzoekers vragen zich af of aan het gebruik van vliegas en slakken niet sowieso een deel van de CO2-uitstoot van de hele keten moet worden toegerekend. Zeker als het geïmporteerde materiaal van verouderde, inefficiënte fabrieken komt.
De CO2-besparing van duurzaam beton pakt in het Britse geval een stuk minder duurzaam uit als al die verborgen posten worden meegenomen. Afhankelijk van het scenario wordt de CO2-besparing op cementgebruik deels of zelfs helemaal teniet gedaan.
Om de uitstoot van betonproductie echt naar beneden te krijgen, zo schrijven de onderzoekers, moet de consumptie omlaag.
„Het is een goed verhaal”, zegt Klaas van Breugel, emeritus hoogle- raar betonmodellering en materiaalgedrag aan de TU Delft. „Het laat een typisch probleem van de CO2-boekhouding zien.”
Van Breugel benadrukt dat het extreem lastig is de CO2-uitstoot van betonproductie op mondiale schaal omlaag te krijgen. De vraag naar beton blijft toenemen. En hij verwacht lokaal meer tekorten aan grondstoffen zoals zand en grind, onder meer door strengere milieuregels, waardoor internationaal transport zal toenemen. Een optie om de consumptie van beton te beperken, is de levensduur van constructies te verlengen, door beton te gebruiken dat zichzelf na schade herstelt. „Als je de levensduur kunt verlengen van 50 naar 55 jaar, heeft dat al een enorm effect.”