ABN Amro vindt wisselingen in de top ‘felicitatie waard’

Na jaren van ruzie in de top stappen twee commissarissen vervroegd op. Van een afrekening is geen sprake, zegt voorzitter De Swaan.

Zo’n vier maanden nadat president-commissaris Tom de Swaan bij ABN Amro was begonnen een eind te maken aan jarenlang geruzie in de top, heeft de bank het vroegtijdige vertrek van twee commissarissen bekendgemaakt. Van een afrekening of ingreep van de toezichthouder is echter geen sprake, stelt De Swaan.

Woensdag kondigde ABN Amro – sinds 2016 beursgenoteerd, maar nog voor 56 procent in handen van de staat – bij de presentatie van de kwartaalcijfers aan dat juriste Frederieke Leeflang en bedrijfsadviseur Steven ten Have hun positie als toezichthouder opgeven. Beiden zouden nog twee jaar aanblijven, maar maken volgens de bank nu vrijwillig plaats voor twee (oud-)bankiers: zakenbankier Michiel Lap en Anna Storåkers, die een retailachtergrond heeft

Het ligt voor de hand de wisselingen te zien in het licht van de jarenlange leiderschapscrisis bij ABN Amro. Die resulteerde begin dit jaar in het vroegtijdige vertrek van Olga Zoutendijk, de voorganger van Tom de Swaan, vanwege „interne discussie over haar stijl van leiderschap”. Zoutendijk zou zich te veel als bestuursvoorzitter en te weinig als een toezichthoudende commissaris hebben gedragen. Dat leidde tot ruzies met collega-commissarissen, bestuurders en vooral oud-bestuursvoorzitter Gerrit Zalm en huidig topman Kees van Dijkhuizen.

Toezichthouders de Europese Centrale Bank (ECB) én De Nederlandsche Bank (DNB) onderzoeken sinds begin dit jaar het functioneren van de raad van commissarissen, gealarmeerd door anonieme brieven van managers die zich zorgen maakten over de machtsstrijd bij de bank. Volgens Het Financieele Dagblad ( FD), dat zich baseert op anonieme bronnen, oordeelt de ECB in de tussentijdse conclusies hard over het functioneren van de top van ABN Amro. De krant schrijft dat de commissarissen wordt aangerekend dat zij Zoutendijk veel te lang haar gang hebben laten gaan, een verwijt dat vooral vicevoorzitter Ten Have en Leeflang als leden van de belonings- en benoemingscommissie zou betreffen.

De Swaan erkent dat de verhoudingen in de top van ABN Amro flink verstoord waren, maar weigert in te gaan op de vermeende conclusies van de ECB. Hij vindt het „ontzettend moeilijk te beoordelen” of commissarissen steken hebben laten vallen („Ik ben pas net binnen”) en wijst erop dat veel leden van de raad nog maar kort in functie waren toen de onrust begon. Dat geldt overigens niet voor Ten Have, die al in 2010 aan boord kwam. Ook staan de eventuele bevindingen van de ECB volgens de president-commissaris volledig los van het vroegtijdige vertrek van Leeflang en Ten Have.

„De wisselingen passen bij de wens die ABN Amro en de toezichthouders al veel langer hebben om meer bancaire ervaring in de raad van commissarissen te krijgen”, zegt De Swaan. Dat die na een lange en moeizame zoektocht – in maart haakte een beoogde nieuwe commissaris nog af – is gevonden in de personen van Lap en Storåkers is „een felicitatie waard”, vindt de president-commissaris.

Vraag blijft waarom de raad van commissarissen niet tijdelijk is uitgebreid, zodat Leeflang en Ten Have hun termijn konden afmaken en het risico op gezichtsverlies zou zijn vermeden. In een interview met het FD zei De Swaan deze zomer nog dat ABN Amro een „relatief kleine raad” heeft „gezien de complexiteit van de bedrijfstak”. Desondanks vindt hij een grotere raad van commissarissen nu niet wenselijk, zegt hij. Kwestie van „de juiste balans in een groep die heel nauw samenwerkt”, aldus de 72-jarige president-commissaris die tussen 1998 en 2006 financieel directeur was van ABN Amro en daarvoor in de top zat van DNB.

Ik ben niet iemand die denkt dat ik mijn wil moet opleggen, tenzij het nodig is

Tom de Swaan president-commissaris ABN Amro

Verbeterde cultuur

De Swaan toonde zich bij zijn aantreden kritisch over de cultuur bij ABN Amro, waarin managers hun toevlucht zochten tot anonieme brieven aan de toezichthouder. Blijkbaar was kritiek intern niet geoorloofd of gebeurde er onvoldoende mee. Intussen ziet De Swaan verbetering, wat hij afleidt uit de vele gesprekken die hij de voorbije periode voerde met medewerkers van de bank. Die durven zich uit te spreken, zegt hij, en zouden zich nadrukkelijk niet herkennen in het beeld van een zwijgcultuur.

Zelf is De Swaan niet van plan om een dominante koers te varen, zoals waar zijn voorganger van wordt beticht. Hij zou nog van niemand gehoord hebben dat hij zich ergens te veel mee bemoeit. „Ik ben niet iemand die denkt dat ik mijn wil moet opleggen, tenzij het nodig is. Het management moet in staat zijn om zijn taken zelf uit te voeren.”

Anna Storåkers en Michiel Lap zullen op de aandeelhoudersvergadering in april volgend jaar als commissaris worden voorgedragen. Lap werkte eerder onder meer bij Morgan Stanley en Goldman Sachs. De keuze voor Storåkers is opvallend aangezien haar vorige werkgever, de Zweedse bank Nordea, in 2016 gesprekken voerde over een mogelijke fusie met ABN Amro.