Zonder kernenergie halen we klimaatdoelen niet

Bart Coenen wil geen technologie uitsluiten om de klimaatdoelen te halen, ook kernenergie niet. Maar die heeft volgens Peer de Rijk een slecht trackrecord. Een twistgesprek per e-mail onder leiding van Paul Luttikhuis. De doorbraken binnen zonne- en winde

Het debat over kernenergie is terug. Afgelopen zondag pleitte Arjen Lubach in Zondag met Lubach voor deze CO2-vrije vorm van energie, omdat zon en wind alleen onvoldoende opleveren. „Als we het klimaat willen redden, moeten we kernenergie echt als een serieuze optie gaan zien”, aldus Lubach. Hij kreeg bijval van VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff, die in Nieuwsuur zei dat we de klimaatdoelstellingen van Parijs zonder kernenergie niet halen: „Wat mij betreft gaan we snel beginnen met bouwen.” Bart Coenen werkte bij de Belgische groene partij Agalev, maar bekeerde zich tot het econodernisme. Dat is een stroming die vertrouwen heeft in technologische oplossingen voor milieuproblemen. Sindsdien is hij een pleitbezorger van kernenergie. Peer de Rijk verzet zich al sinds zijn jeugd tegen kernenergie, onder andere bij milieuorganisatie WISE. Ze discussiëren over de stelling: zonder kernenergie halen we de klimaatdoelen niet. Bart Coenen is BC, Peer de Rijk is PdR.

BC: „Als Vlaamse ecomodernist kijk ik jaloers naar Nederland. Kernenergie is er eindelijk weer bespreekbaar. Maar ook in België is er iets aan het veranderen. Een paar jaar geleden voelde ik me nog alleen als ik zei dat we kernenergie nodig hebben om klimaatverandering tegen te gaan. Dat was al helemaal zo onder groenen.”

PdR: „Het zogenaamde taboe op een discussie over kernenergie is een raar frame. We debatteren er al decennia intensief over. Op de klimaattop van 2000 in Den Haag pleitten tientallen nucleaire lobbyisten voor subsidie voor nucleaire energie ‘om het klimaat te redden’. Geen Calimero-gedrag alsjeblieft, dat helpt niet.”

BC: „Dat is precies het tweede verwijt dat ik kreeg: ik moest dan wel een lobbyist zijn, betaald door de industrie. Maar eigenlijk zit het zo: na bijna twintig jaar actief te zijn geweest binnen groene organisaties realiseerde ik me dat ik altijd gewoon de kudde gevolgd had, zonder zelf na te denken over een standpunt. Om het kort te zeggen ben ik gegaan van idealist naar realist.”

PdR: „Na vijftig jaar kernenergie, waarbij de eerste en tweede generatie reactoren (enige honderden) vrijwel allemaal in het zadel zijn geholpen met publiek geld, dragen kerncentrales voor 11 procent bij aan de mondiale stroomproductie. Die bijdrage is zowel in absolute als in relatieve termen aan het dalen. Niet zozeer omdat de milieubeweging zo invloedrijk is (was het maar waar!) maar omdat kernenergie een slechte trackrecord heeft; te veel incidenten, teveel financiële tegenslagen, te veel vervuiling in de keten.”

BC: „Nu ben je te bescheiden. Dat de groei van kernenergie na de snelle expansie in de jaren ’70 gestopt is, kan de milieubeweging wel degelijk op haar conto schrijven. Ik kan de bal gemakkelijk terugkaatsen. Zag je de uitzending van Lubach over kernenergie en dat miezerige sprietje in het cirkeldiagram dat groene stroom representeerde? Ik denk dat vooral dat element bij het publiek insloeg.”

PdR: „Bescheiden? Zeker. Ambitieus? Ook. Wij willen zo gauw mogelijk alle kerncentrales dicht. Aandacht voor en investeringen in atoom vertraagt de doorbraak naar een werkelijk schone, veilige, eindeloze en betaalbare energievoorziening. Het plaatje van Lubach was heel informatief; we zijn pas zo’n vijf jaar serieus bezig om duurzame energie te stimuleren. We hebben nu vijftig jaar kernenergie enorm gestimuleerd. Wist je dat elke volgende centrale, ook van dezelfde soort, meer kost dan de vorige?”

BC: „Nederland is na amper één kerncentrale gestopt met bouwen. En ook in België zijn we het verleerd. Door geen kerncentrales meer te bouwen, dreigen heel wat landen essentiële kennis te verliezen.”

PdR: „Kennis is prachtig en die gaan we hard nodig hebben om de stralende erfenis van de nucleaire vergissing op te ruimen. Maar voor het klimaat komen al die theoretische nieuwe soorten kerncentrales waarover gedroomd wordt hoe dan ook te laat.”

BC: „Begrijp me niet verkeerd, ik word even blij van doorbraken binnen zonne- en windenergie, alleen denk ik dat het niet snel genoeg gaat. Laat ons dan in de eerste plaats beginnen met kijken of we de bestaande centrales langer kunnen openhouden. En gelukkig is er daar heel wat potentieel. Ik hoor over een levensduur van zestig tot zelfs tachtig jaar voor goed onderhouden centrales.”

PdR: „Klimaatbeleid gaat veel te traag, onder andere doordat we het steeds weer moeten hebben over perverse oplossingen. Tegelijk laten wind en zon spectaculaire cijfers zien; zowel qua opbrengst als qua prijsdaling. Ons land gaat in 2030 zo’n 70 procent van de dan sterk gestegen behoefte aan stroom halen uit duurzame bronnen. Dat kan ook makkelijk, als je maar durft te kiezen. Jullie energiebeleid is – sorry – hopeloos. Kerncentrales openhouden, daarom geen investeringen in duurzaam, stroomtekort en dat dan weer als reden opvoeren om kerncentrales open te houden.”

BC: „Niemand kan voorspellen binnen welke technologie de grote doorbraken zullen plaatsvinden. Daarom pleit ik voor investeringen in wetenschap en kennisontwikkeling, zonder een technologie uit te sluiten. Voorstanders van hernieuwbaar praten al zo lang over doorbraken binnen opslag- en batterijtechnologie, maar wat als die er niet komen?”

PdR: „Een robuuste, schone en betaalbare energievoorziening kan en moet zonder kernenergie. Stomweg omdat de risico’s te groot zijn. Kleine kans, grote gevolgen. Wat hadden we niet kunnen doen met de 200 miljard euro die Fukushima tot nu al gekost heeft?”

BC: „In België is de elektriciteitsmix voor driekwart koolstofarm. En dat hebben we grotendeels te danken aan onze kerncentrales. Belgische wetenschappers – dat zijn lang niet allemaal voorstanders van kernenergie – komen tot gelijksoortige conclusies: door een kernuitstap zou de CO2-uitstoot in ons land sterk toenemen, waardoor België zijn klimaatdoelstellingen niet zou halen.”

PdR: „Tijd om te investeren dus! Of je het leuk vindt of niet, de Belgische kerncentrales gaan dicht. Dat kun je georganiseerd doen of je kunt steeds overvallen worden door incidenten en stijgende reparatiekosten. De uitstoot van CO2 wordt onder meer geregeld in het klimaatakkoord van Parijs. Daar zal ook België aan moeten voldoen. Niemand zegt dat het eenvoudig is. Een keuze om door te modderen met kernenergie maakt het zeker niet makkelijker.”