Essay: ik had graag meegepraat over mijn geboorte

BESTAAN Alma Mathijsen had graag vooraf meebeslist over haar bestaan. Of was er een sneak preview die ze zich niet herinnert? „Wie heeft mij de wereld binnengelokt?”

Ik weet niet meer hoe we erbij kwamen. Het was vakantie, we hadden net boodschappen gedaan, de achterbak stond vol. „Nee, dat begrijp ik niet”, zegt Maria. „Het is simpel”, zeg ik terwijl ik een paar flessen water onder mijn arm klem. „Als ik de keuze had, was ik misschien liever niet geboren.” „Dus je zou er niet willen zijn?” „Nee, niet helemaal zo.” „Wat bedoel je dan?” „Dat als ik de keuze had om geboren te worden ik daar zelf misschien niet voor had gekozen. Maar dat is nooit mijn keuze geweest. Ik heb niet om het leven gevraagd.” „Oh.” „Ik vind het niet ingewikkeld.” „Misschien niet, maar ik begrijp het niet.” „Ik ook niet”, zegt Tim. „Niet geboren willen zijn is niet hetzelfde als dood willen.”

Misschien vul ik te veel in wat zij denken.

„Ik begrijp het wel denk ik”, meent Gwen.

Maar ik weet niet zeker of ze het zegt om me tegemoet te komen of omdat ze het gevoel daadwerkelijk kent. Ik sjouw de spullen naar het huis, de achterklep valt met een harde klap dicht, de andere sjokken achter me aan. Ik durf niets meer te zeggen, bang dat ik iets zwaarder maak dan mijn bedoeling is.

„Moet de kaas nog in de koelkast?” vraag ik dan en sla daarmee het gesprek dood.

Het bespreekbaar maken van zo’n zwaar onderwerp geeft vaak verlichting. In dit geval gebeurde het tegenovergestelde, iedereen voelde zich ongemakkelijk. Nadat we alle boodschappen hadden opgeborgen voelde ik me eenzaam. Natuurlijk wil ik niet dat mijn vrienden precies hetzelfde over het leven denken als ik. Maar ik wil wel dat ze mij begrijpen.

Sommige ouders maken een bewuste keuze om een kind te krijgen, met Excelbestanden over de geschatte kosten en verhuizingen naar kindvriendelijke buurten, anderen denken er geen moment over na, sommige mensen willen een kind om hun partner aan zich te binden en prikken een gaatje in een condoom.

Er zijn miljarden redenen om een kind te verwekken. Een ding is altijd zeker: het kind heeft er op geen enkele manier om gevraagd geboren te worden. Keuzevrijheid staat hoog in ons vaandel, maar als het om het leven zelf gaat heeft het kind daar geen enkele zeggenschap in. Een ui- terst grof besluit om voor iemand anders te bepalen dat diegene zin heeft om te bestaan. Kierkegaard zegt vrij vertaald:

Wat betekent deze wereld? Wie heeft mij de wereld binnen gelokt? Waarom ben ik niet geraadpleegd, waarom heeft niemand me verteld over de zeden en gewoonten, in plaats van me tussen de gelederen te werpen, alsof ik gekocht ben door een ontvoerder, een handelaar in zielen.

Het zijn vragen die me als kind nog meer bezighielden dan nu. Waarom ben ik hier? Wat is de aarde? Wat is de mens? Volwassenen zeiden dan altijd dat het geen zin had om daarover na te denken, ik zou er toch niet uitkomen. Maar nu, vijfentwintig jaar later, ben ik er nog steeds mee bezig. Ik ben geen antwoord rijker, heb er alleen maar tientallen vragen bij. Waarom mocht ik niet besluiten om een mens te zijn? Of, als ik daar wel een beslissing over heb genomen , waarom herinner ik me die niet meer? We mogen niet over iemand anders z’n dood besluiten. Veel landen denken daar in praktijk anders over als het om criminelen gaat, maar laten we ons beperken tot het Nederlandse gedachtegoed. Waarom mogen we dan wel met zoveel gemak over iemands geboorte beslissen? Ik zou graag hebben meegedacht over mijn eigen bestaan. Deze vragen hadden vooraf aan me gesteld moeten worden: zou je willen leven? Heb je er zin in? Je zult veel shit meemaken en als je geluk hebt ook wat heerlijks. Het ligt allemaal aan je kijk op de wereld.

Wat als er een sneak preview is? En ik aan het einde daarvan moet besluiten of ik de lange versie wil, zeg ik dan ja of nee? Ik had graag een keuze gehad.

‘Neemt u plaats. U weet wat er nu staat te gebeuren? Ik hoef dat niet meer uit te leggen? Goed zo. Laten we dan gelijk van start gaan. Uw locatie. Eens kijken. We hadden vanochtend een glitch in het systeem, als het goed is, is die inmiddels verholpen. Maar het zou kunnen dat sommige zoekacties iets langer duren. Ah, juist. U wordt geboren in Nederland in 1984, het op vijf na gelukkigste land ter wereld, een rijk land, in de toptwintig, de voorzieningen zijn allemaal redelijk tot goed op orde, geen grote alarmbellen hier. Eens verder kijken, u zou geboren worden in Amsterdam, dat is de hoofdstad. Criminaliteitscijfers zijn redelijk hoog, vergeleken met de rest van het land. Al vraag ik me af of u daar last van zult krijgen, dat weten we natuurlijk nooit. We kunnen geen voorspellingen doen, ik kan u slechts de getallen geven. Uw ouders wonen op het Mo-

lenpad, een kleine straat verstopt tussen de Prinsen- en Keizersgracht. Erg mooi, wel aan de kleine kant. Uw moeder werkt aan de universiteit, ze doceert Nederlands. Uw vader is violist en speelt bij verschillende orkesten, hij heeft moeite een baan vast te houden. Eens even verder kijken in de genen, ik zie astma, daar valt wel mee te leven. Excuus, ik zal proberen geen oordelen te vellen, daar moeten wij ons verre van houden. Alles zodat u een weloverwogen keuze kunt maken. Astma dus, slechte ogen, het is uiteraard nog niet gezegd dat u die dan ook krijgt. Ik zie schizofrenie in de familie, een oom, ik zie ook down, nog een oom, kanker, meervoudig kanker, allemaal ooms, suikerziekte, hoge bloeddruk, zwaarlijvigheid, tja, ik zal geen oordeel vellen. Eens even kijken, de ouders, ze zijn getrouwd, dat hoeft weinig te zeggen. Al lange tijd samen. U zou de eerstgeborene zijn, en waarschijnlijk ook de laatste, aangezien de moeder nu negenendertig is. Ik ben verplicht u ervan op de hoogte te stellen dat op voorgaande keuzemomenten anderen een negatief oordeel hebben geveld. Toch wil ik u geen richting op sturen. Levensgedrag, uw vader drinkt veel, rookt ook erg veel, hij lijkt ermee te kunnen functioneren.

‘Heeft u al een beeld? Neigt u al een richting op? Negatief of positief ? Geeft u nog maar geen antwoord, we hebben de hele ervaringstest nog niet gehad. Het menselijk leven is uiterst complex, u gaat duizenden verschillende emoties ervaren, we willen u daar een aantal van laten meemaken, zodat u uw keuze nog iets meer kunt onderbouwen. Als eerste verliefdheid. Probeer u te concentreren dan leg ik de neuronen aan, daar zult u niets van voelen. Bent u klaar? Sommige of eigenlijk de meeste zaken die u zo zult voelen, kunnen trauma- tisch zijn. Maar maakt u zich geen zorgen, u zult alles vergeten als u eenmaal een keuze heeft gemaakt. Zet u schrap voor de facetten van het leven. Dit is mijn lievelingsgedeelte. Als eerste: wat is het om verliefd te zijn? Dat voelt goed niet? Ietwat vreemd wellicht. Een haast allesomvattend gevoel dat uw hele denkproces zal overnemen, wanneer u verliefd bent is alles gekleurd. Zelfs het eten van een simpele stamppot kan u plotseling overrompelen. Nu u nog even doorzweeft, maak ik een harde switch. Zo voelt het om een naaste te verliezen, zeer onprettig niet? Sinds kort kunnen we dat prangende gevoel van leegte zeer goed namaken, voelt net echt toch? Niet dat u een referentiekader heeft. De meeste mensen huilen niet, ze kermen, hun binnenste wordt uitgehold, met een lepel langs de ingewanden. We hebben miljoenen gevoelens gescand en daar een mengeling van gemaakt. Het zal nooit precies zo voelen als in het echt, maar het geeft u een relatief goed idee van hoe het in werkelijkheid zal zijn. Uw tolerantiebarometer zit diep in het rood, ik zal het voor nu weg laten ebben, mits u dus begrijpt dat in het leven daartoe geen optie bestaat. Al goed, komt u maar even bij. Iets heel anders dan. Een orgasme, het is in de meeste gevallen een kort gevoel, u heeft er verder weinig aan, zie het als een mooie bijkomstigheid van het leven. Ready? Dat was het al. De aanloop ernaartoe maakt het vaak nog intenser. Als u niets tegen mijn baas zegt kan ik u het orgasme wel nog eens laten voelen. Ja? Akkoord. Prettig niet? Die trilling hoort er inderdaad bij. We moeten door. Niet veel tijd meer tot u helemaal niets meer waard bent, dan hoeft u niet eens meer een keuze te maken. Zo voelt het om verkracht te worden. Omdat u een vrouw bent is de kans een stuk aanzienlijker, daarom wil ik u er toch op attenderen. Zeer onprettig niet? Iemand anders die binnendringt in uw lichaam. Uw lijfelijkheid zal uw grootste bezit zijn tijdens uw leven, niet veel mensen realiseren zich dat. Als een ander zich dat toe-eigent kunt u daar uw hele leven last van hebben. Ik zou u willen waarschuwen hiervoor, maar het heeft weinig zin. Het is een kwestie van pech. Als u een man was had ik u niets laten voelen, de kans is 1 op 25, aanzienlijk minder dan bij vrouwen in Nederland. U duikt weer diep in het rood, uw tolerantiewaardes baren me eerlijk gezegd een beetje zorgen, maar ik vel verder geen oordeel. Ai, ik zie dat we nog heel weinig tijd hebben. Een keuze moet rap gemaakt worden. Ik heb nog tientallen levenservaringen waar u nog geen kennis van heeft genomen.

„We hebben er nog tijd voor een. Wilt u voelen hoe het is om te baren? Of liever het moment dat uw kind voor het eerst uw vinger vastgrijpt? Als u een kind krijgt, daar kan ik niets over zeggen. Wilt u voelen wat het is geliefd te zijn? Drugs? Gepest worden op school? Dat kan een zeer nare ervaring zijn. Eigenlijk mag ik mijn klanten niet laten kiezen. Dat leidt alleen maar af. Goed, ik kies voor een eigen favoriet. Chocolade. Chocolade die smelt, prikkels van uw keel tot aan uw tenen, een voldaan gevoel, o wacht, u houdt niet van chocola. Hoe kan dit nou? Ik dacht hier toch echt te zien dat u... Tijd is om. U zult nu een keuze moeten ma- ken. Ik heb u een hopelijk zo volledig mogelijk beeld gegeven van uw aanstaande leven. Nu is de keuze aan u. Kiest u ervoor geboren te worden? Kiest u ervoor te leven in een wereld waar pijn en verdriet elkaar kunnen opvolgen? Kiest u om uiterste vreugde te ervaren, soms zo gelukkig te zijn dat u niet weet hoe u al die energie kwijt moet? Voor twijfelen is nu geen tijd meer. U moet kiezen. Negatief of positief ? De eicel penetreren of niet? Een keuze, elke keuze is goed, als u niets doet sterft u af. Ik kan u niet goed horen. De tijd raakt op. Uw conditie is al aan het verzwakken. Ja? Dat is positief. Dan moet u nu beginnen met zwemmen. Nu door die deur aan het einde van de gang. Sneller, harder, sneller, ik was nog vergeten te zeggen, ze gaan u Alma noemen.”

Is het vreemd dat ik in dit geval mezelf toch voor het leven laat kiezen? Ik weet het niet. Als er daadwerkelijk een keuzemoment zou zijn, dan kan het niet anders dan dat ik heb ingestemd, want ik leef. Veel logischer is natuurlijk dat zo’n moment er nooit geweest is. Dat mijn ouders zich lieten overrompelen door hormonen en hun taak om zich voort te planten op aarde wilden volbrengen. Waarmee ze me iets gaven waarom ik nooit gevraagd heb.

Je zult veel shit meemaken en als je geluk hebt ook wat heerlijks