Coalitie is verdeeld over oplossingen

Het ontpolitiseren van een beladen kwestie knelt nu opeens voor de coalitie

De vier coalitiepartijen lopen nu al vooruit op de uitkomsten van de ‘klimaattafels’.

Lange tijd vonden de coalitiepartijen het wel prettig dat ze niet te concreet over het klimaat hoefden te praten. Het primaat van het klimaatdossier, een van de politiek gevoeligste van Rutte III, hadden ze veilig in handen van de polder gelegd. Maar nu de deadline van de zogeheten ‘klimaattafels’ nadert, beginnen de coalitiepartijen van Rutte III steeds meer op die conclusies vooruit te lopen.

Ze hebben nog een kleine week, de onderhandelaars die aan de klimaattafels werken aan een definitief akkoord. Uiterlijk volgende week vrijdag, zo is nu afgesproken, moeten ze met voorstellen komen om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 49 procent te verminderen ten opzichte van 1990.

Mocht het de onderhandelaars lukken een akkoord te presenteren, dan moet het Planbureau voor de Leefomgeving de plannen nog doorrekenen. Daarna, over een paar maanden, moet de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie harde en ongemakkelijke keuzes maken.

Briljante ontdekking

Met name voor de VVD en het CDA wordt dit vervelend. In maart volgend jaar zijn de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Vlak daarvoor met belastingmaatregelen komen voor burgers of bedrijven, is niet handig. Uitstel van het akkoord, waardoor die beslissingen over de verkiezingen heen worden getild, zal beide partijen niet slecht uitkomen. VNO-NCWvoorzitter Hans de Boer, die aan de klimaattafels meedoet, zinspeelde deze week op uitstel, als de conclusies voor de werkgevers onbevredigend zijn. Minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat, VVD) arriveert op het Binnenhof voor de wekelijkse ministerraad.

CDA-fractievoorzitter Sybrand Buma en zijn VVD-collega Klaas Dijkhoff namen die twijfel deze week over, al zeggen ze te hopen dat er volgende week een akkoord ligt. Buma had het in tv-programma Buitenhof over „een ingewikkeld overleg”. Dijkhoff zegt dat er „misschien over een maand [aan de klimaattafels] wel een briljante ontdekking wordt gedaan”.

‘Een hoop stress’

De klimaatdiscussie, zegt Dijkhoff, veroorzaakt „een hoop stress” bij burgers. Als voorbeeld noemt hij een manifest van milieuorganisaties en energiebedrijven van maart dit jaar, waarin staat dat vanaf 2021 geen plaats meer is voor cv-ketels. „Geen politicus had dat voorgesteld, maar ik krijg elke week weer te horen dat dit gaat gebeuren. Dit tast het draagvlak aan.” Dat is het risico van polderen, zegt Dijkhoff. „Ze leggen de rekening altijd bij derden neer.” Wat politici altijd zo prettig vonden aan de klimaattafels, het ontpolitiseren van een beladen kwestie, knelt nu opeens.

Daarom stellen de coalitiepartijen nu al eisen. Sybrand Buma vindt dat burgers en de industrie niet gedwongen moeten worden tot vergroening. De inmiddels geschrapte accijnsver- hogingen in Frankrijk, zei hij vorig weekend, kwamen voor rekening van „echte mensen met echte zorgen”. De Franse volkswoede mag niet overslaan op Nederland, suggereert hij. Dijkhoff zegt dat „huishoudens niet op kosten mogen worden gejaagd”.

De ChristenUnie neemt dit argument nu over. Volgens een recente schatting neemt de energierekening volgend jaar gemiddeld met 327 euro per huishouden toe. In de Volkskrant zei fractievoorzitter Gert-Jan Segers vrijdag dat huishoudens met een lager inkomen moeten worden ontzien, bijvoorbeeld met een belastingkorting.

Ieder zijn eigen klimaatakkoord

Alleen D66 lijkt nog volkomen vertrouwen te hebben in de uitkomst van de klimaattafels. Ook deze partij marcheert inmiddels voor de klimaattafels uit. Fractievoorzitter Rob Jetten pleitte deze week nog voor een CO2heffing voor de industrie en energiesector. VVD en CDA vinden het extra belasten van de industrie onbespreekbaar. En zo construeert iedere coalitiepartij vooraf zijn eigen klimaatakkoord.

Deze tegengestelde belangen dwingen de coalitie nu al, nog voordat het klimaatakkoord er is, tot zogeheten ‘cockpitoverleg’: bewindspersonen, fractievoorzitters en betrokken Kamerleden proberen de verschillen achter de schermen uit te praten. Zodra de klimaattafels met hun definitieve plannen komen, zullen ze alsnog hun verschillen openlijk uit moeten vechten.