Jodenhaat is online nooit ver weg

Nieuws over de Holocaust? Dan volgt online steevast antisemitisch commentaar. Volgens onderzoek groeit het probleem alleen maar.

Wilmer Heck

Als er nieuws is over de Holocaust weten ze bij het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) al wat ze kunnen verwachten. Antisemitische commentaren op internet. Zoals laatst, toen de NS aankondigde slachtoffers en nabestaanden van de Holocaust een schadevergoeding te betalen vanwege vervoer van Joden naar kamp Westerbork.

‘Joden blijven altijd aan de klaagmuur hangen om er financieel beter van te worden’, schrijft ene Gerrit hierover op de Facebookpagina van de NOS. ‘De lange arm van Rothschild, bah bah bah, dit hele zaakje stinkt’, reageert Mark. En Arnold: ‘Die joden hebben genoeg uit het laatje getrokken met hun zielige gejank over de Tweede Wereldoorlog’. Door ene Arnout wordt de Holocaust ontkend: ‘Al enig bewijs, of gaan we gewoon 500 jaar door met dit fabeltje?’

Mensen met Joodse namen die afkeurend op deze berichten reageren, krijgen verwensingen vervolgens direct in hun inbox. ‘Kankerjood’ en ‘Vieze joden vrouw ga naar de hel’ sturen ene Sinan en Hosni via de messenger van Facebook. Uit Europees onderzoek bleek vorige week dat negen van de tien ondervraagde Joden vinden dat Jodenhaat in het thuisland de afgelopen vijf jaar is toegenomen. Volgens 82 procent van de ondervraagde Nederlandse Joden groeit het antisemitisme op internet. „Zeker op sociale media is het antisemitisme enorm”, zegt een anonieme vrouw in het onderzoek.

Bij het CIDI herkennen ze dit. Anti- semitische commentaren op populaire nieuwspagina’s worden er als het meest problematisch ervaren, omdat die veel mensen bereiken. „Op dergelijke nieuwspagina’s komt het uit alle hoeken”, zegt Naomi Mestrum, adjunct-directeur van het CIDI. „Ook zien we veel antisemitisme in reacties op artikelen over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden. Vaak, maar niet altijd, door mensen met een islamitische achtergrond.”

Ze noemt de Facebookpagina van politieke partij Denk als een van de plaatsen waar antisemitisme regelmatig opduikt in de commentaren. Zo werd daar in oktober de vraag opgeworpen of antisemitisme een ‘Joodse hobby’ is. In de reacties schreven bezoekers onder meer dat Amerikaanse Joden de Holocaust hebben gefinancierd en dat de ‘Joodse/Zionistische (Nederlandse) media’ de moslimhaat opstoken en financieren.

Modereren

Worden dit soort reacties dan niet gemodereerd? De NOS laat via een woordvoerder weten „deels handmatig, deels geautomatiseerd” te modereren op de Facebookpagina. Hoe zijn de antisemitische commentaren over de schadevergoedingen door de NS er dan doorheen geglipt? „Het kan gebeuren dat bij een post die niet meer bij ons op de radar staat nog een levendige discussie ontstaat. Ook dan kunnen we alsnog modereren. Zullen we bij dit specifieke voorbeeld gaan doen”, aldus de woordvoerder.

Volgens een woordvoerder van Denk is de vraag of antisemitisme een Joodse hobby is, een citaat van een voormalige rabbijn. De citaattekens op de Facebookpagina ontbreken echter. Denk modereert en probeert racistische en antisemitische opmerkingen zoveel mogelijk te verwijderen, zegt de woordvoerder. Geconfronteerd met de antisemitische reacties die al sinds oktober op de pagina staan, zegt hij dat daar nog een „op- schoningsactie” zal plaatsvinden.

Enkele Facebookpagina’s plaatsen zelf antisemitische content. Zo was er jarenlang een pagina in de lucht met de titel ‘Europees Nieuws en Meer’, die ruim 51.000 likes had verzameld en door bijna 50.000 mensen werd gevolgd. ‘Blanke mensen worden de nieuwe Joden in Europa’ prijkte er de voorbije weken met grote letters bovenaan de pagina. Elders kregen Joden hier de schuld van. „De Verenigde Naties is een organisatie van linkse Joden en fundamentalistische islamisten (Saoedi Arabië etc) met als doelstelling de blanke wereldbevol- Screenshot van een Facebook-post van de NOS. king grotendeels tot compleet uit te roeien en die landen te vervangen met derde wereldvolk.”

Het Verwey-Jonker Instituut concludeerde onlangs dat extreemrechtse samenzweringstheoriën over ‘omvolking’ steeds meer ruimte krijgen in het maatschappelijke en politieke debat. Soms zijn dit soort theorieën antisemitisch van aard, wanneer ze stellen dat machtige Joden de ‘omvolking’ stimuleren.

Wereldleider

Over omroepbestuurder Shula Rijxman werd op Europees Nieuws en Meer geschreven dat ze witte mensen haat. De Hongaars-Amerikaanse filantroop George Soros werd als wereldleider neergezet en een ‘tyfusjood’ genoemd. Nadat Facebook door NRC op de pagina werd gewezen, werd die offline gehaald. Een woordvoerder liet via e-mail weten dat de site regels overtrad op het gebied van ‘ hate speech’, geweld en pesten. Volgens het bedrijf wordt er ingegrepen als gebruikers Facebook op antisemitische content wijzen.

Op een Facebookpagina als Nationaal Verzet Holland is nu nog steeds fel antisemitisch materiaal te vinden. Zoals een afbeelding van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu als poppenspeler die bij Islamitische Staat aan de touwtjes trekt.

Volgens Naomi Mestrum van het CIDI kan de organisatie net als andere internetgebruikers dit soort materiaal alleen via de bewuste Facebookpagina bij het bedrijf rapporteren. Ze claimt dat sociale media via andere kanalen „vrijwel onbereikbaar” zijn. Het CIDI wil dezelfde wetgeving als in Duitsland. Daar moeten platforms als Facebook verplicht toetsen of berichten die door gebruikers als onwettig worden bestempeld, strijdig zijn met wetgeving tegen het aanzetten tot haat en andere strafbare daden. Als ze strafbare berichten meer dan 24 uur laten staan, riskeren ze een boete.