Slechts een enkeling leeft van zijn boeken

Niet meer dan 0,7 procent van de Nederlandse schrijvers houdt een minimuminkomen over aan de verkoop van zijn boeken. Hanneke Chin-A-Fo Toef Jaeger

Kan een schrijver bestaan van de verkoop van zijn boeken? Die vraag stelde KVB Boekwerk, een kennis- en innovatieplatform voor de boekensector. Het lukt maar een hele kleine groep, blijkt uit deze dinsdag verschenen onderzoek van het platform. Het is voor het eerst dat de auteursinkomsten uit boekverkopen zo grondig in kaart zijn gebracht, op basis van het aantal titels en de bijbehorende verkoopcijfers.

In de onderzoeksperiode (20132017) publiceerden jaarlijks gemiddeld 27.000 Nederlandse auteurs een boek. Hiervan verdiende ruim 90 procent minder dan 1.000 euro per jaar aan zogeheten royalties: het deel van de verkoopopbrengst dat de uitgever aan de auteur uitbetaalt. Van die 27.000 verdienden er ruim 10.000 helemaal niets aan hun boek. Zo’n 15.000 auteurs kregen tussen de 1 euro en 1.000 euro. Slechts 115 schrijvers hielden meer dan het minimumloon van 19.200 euro bruto per jaar over.

Kijk je alleen naar literair-culturele auteurs, die dus de betere romans of non-fictiewerken schrijven, dan blijven er per jaar 70 personen over die meer dan een minimuminkomen verdienden. Van hen stegen er 35 boven het modale inkomen van 37.000 euro bruto uit. Dit selecte gezelschap – de Saskia Noorts en Tommy Wieringa’s – is goed voor 35 procent van het aantal verkochte boeken.

Dit wil niet zeggen dat op die 115 personen na alle auteurs arme kerkratten zijn. Voor het grootste deel van de auteurs is schrijven een nevenactiviteit: denk aan de promovendus die een handelseditie van zijn proefschrift maakt. Of een populaire coach als Wouter de Jong, die met Mindgym, sportschool voor je geest tienduizenden exemplaren verkocht.

De koek wordt kleiner

Mythos) Sapiens) titels. Soms brengen ze juist mensen aan het lezen die anders geen boek zouden kopen en vergroten ze de markt dus tijdelijk. Boekhandelaren zagen bijvoorbeeld nieuwe klanten in hun winkel die om Judas van Astrid Holleeder vroegen.

Bestsellers bepalen het jaar

Duidelijke trends zijn er in de onderzoeksperiode niet aan te wijzen, zeggen Rammeloo en Perez. De boekenmarkt is namelijk redelijk stabiel. Bovendien kunnen één of twee bestsellers, zoals de dagboeken van Hendrik Groen of een boek van Michel van Egmond, een jaar bepalen.

Voor schrijvers die van boekverkopen willen bestaan, wordt de marketing steeds belangrijker. Rammeloo: „Auteurs die aan hun merkwaarde werken, die – in marketingtermen – een community bouwen, hebben een stap voor op de rest. Denk aan Paulien Cornelisse. Zij geeft haar werk zelf uit en houdt er dus meer aan over. Dat kan ze doen omdat ze zelf een merk is.”

Is een boek duurder geworden de afgelopen jaren? Ja, een beetje. De gemiddelde prijs van een boek is van 12,57 euro in 2013 gestegen naar 12,78 vorig jaar. „Ik heb de indruk dat er voor kopers een psychologische grens is, net onder de twintig euro”, zegt Rammeloo. „Het zou goed zijn als die omhoog gaat.”

Ook voor de auteurs die het schrijven wel als hun hoofdberoep zien, is onbekend hoe afhankelijk ze zijn van boekverkopen. Bijna alle auteurs hebben alternatieve inkomsten uit leenrecht, optredens of krantencolumns. Slechts 0,7 procent van de schrijvers verdient een minimuminkomen aan boekverkopen alleen. In absolute aantallen is deze groep de afgelopen jaren kleiner geworden: in 2013 ging het nog om 120 auteurs, vorig jaar waren het er 105.Het zijn weinig opbeurende conclusies. Daar komt bij dat de boekenverkoop bepaald geen groeimarkt is. Vorig jaar bleef de omzet van Neder- landstalige boeken gelijk aan het jaar ervoor, terwijl de totale omzet licht groeide, met dank aan anderstalige (lees: Engelstalige) titels. Dit jaar doen bijvoorbeeld de Engelstalige uitgaven van Stephen Fry ( en Yuval Noah Harari ( het goed.„Het aantal Nederlandse auteurs is niet afgenomen”, aldus Jurriaan Rammeloo, programmaleider bij KVB Boekwerk. „Ook brengen zij nog evenveel nieuwe titels uit. Maar de koek die onder hen te verdelen is, wordt kleiner.” De toplaag in de jaren 90 verdiende veel meer dan de toplaag nu, aldus Tiziano Perez, directeur van het Nederlandse Letterenfonds, dat een van de partners van KVB Boekwerk is.In het hoog-literaire segment, de betere literaire fictie als het ware, daalt het aantal nieuwe titels, zegt Perez. Uitgevers maken „commercieel veiliger keuzes”, merkt hij. Een steeds groter deel van de omzet komt uit een beperkt aantal titels, de zogeheten ‘bestselleritis’, aldus Rammeloo.Die titels zijn steeds minder vaak Nederlandstalige literaire werken. De jaarlijkse top-100 van bestverkochte boeken bevatte tot begin december slechts negen literaire romans en één poëziebundel van Nederlandstalige auteurs. Van die romans zijn er vier dit jaar verschenen, de rest is ouder.Het is overigens niet altijd zo dat bestsellers ten koste gaan van andere