COMPONIST ‘Ik laat cello’s praten, lopen en pianospelen’

Florian Magnus Maier componeerde nieuwe muziek bij ‘Dr. Jekyll & Mr. Hyde’. Het Cellokwartet Ferschtman speelt het vrijdag live. Joep Stapel

Componist Florian Magnus Maier noemt het „een uitdaging, maar niet een waar ik bang van werd”: tachtig minuten muziek voor vier cello’s, ter begeleiding van een stomme film uit 1920. De film in kwestie is Dr Jekyll & Mr Hyde, over een briljante jonge wetenschapper en zijn kwaadaardige alter ego, met John Barrymore in de dubbele hoofdrol. Maier componeerde zijn muziek vorig jaar voor het Cellokwartet Ferschtman, in opdracht van de Cello Biënnale Amsterdam. Vrijdag gaan film en muziek in reprise in het Muziekgebouw aan ’t IJ.

Dr. Jekyll & Mr. Hyde is ook nu nog een „spectaculaire en goede film”, vindt Maier (1973). Al doen sommige aspecten vreemd aan voor moderne kijkers: het overdreven acteren, de schematische karakters. En natuurlijk het ontbreken van geluid en dialoog. „Bij een geluidsfilm gebruik je muziek om scènes te kleuren. Bij een zwijgende film hoor je helemaal niks. Dus laat ik de cello’s ook gesprekken voeren, pianospelen, voetstappen nadoen.”

Zoals de meeste bewerkingen is de film niet direct gebaseerd op het boek van Robert Louis Stevenson uit 1886, maar op de toneeladaptatie die Thomas Sullivan een jaar later maakte. De belangrijkste verschillen zijn Cellokwartet Ferschtman begeleidde de stomme film ‘Dr. Jekyll & Mr. Hyde’ eerder op Cello Biennale. het schrappen van de verteller, de simplificatie van het morele schema en de introductie van een love interest voor Jekyll. Deze onschuldige Millicent is de dochter van Sir George, een cynicus die de ingoede Jekyll wil testen en hem aanspoort toe te geven aan alle verleidingen.

Voor Maier is Millicent bovenal een komisch personage: „Terwijl de hele stad achter Hyde aanrent, zit zij daar maar. Haar onschuld ziet er ongeloof- lijk naïef uit: jezus meid, ga eens naar buiten!” Zulke uitvergrotingen, net als de conversies die Jekyll ondergaat bij zijn gedaanteveranderingen, doen nu grotesk aan. Daarom permitteerde Maier zich een ironische grap: in de film speelt Millicent piano, maar hij besloot dat ze er niks van kan. Haar spel klinkt als „de grootst mogelijke baggermuziek” – met de kanttekening dat alleen de beste musici, zoals de cellisten van het Cellokwartet Fer- schtman, overtuigend slechte muziek kunnen nabootsen.

Cello’s die pianospelen en conversaties nasynchroniseren: Maier heeft een arsenaal aan stijlen en technieken uit de kast gehaald voor zijn muziek. „Wat voor idioom kies je voor zo’n film, honderd jaar later? Ik wist meteen dat ik veel verschillende dingen wilde laten horen, het mocht niet oubollig of saai worden. Dus heb ik inspiratie geput uit de jaren twin- tig, wat een extreem boeiende en rijke tijd was: je had uitlopers van de Romantiek, maar ook expressionisme, twaalftoonsmuziek, impressionisme, jazz, musique concrète. Dat komt allemaal langs.”

Hij heeft zijn muziek „zonder rem” gecomponeerd, zegt Maier. Zo illustreert hij Hyde’s geile strooptochten met een „David Lynch-achtige, stonede barmuziek”, waarvoor de cello’s gezelschap krijgen van een elektrische wah-wah-gitaar op geluidsband. Die anachronistische gitaarpartij heeft Maier (behalve componist ook gitarist en zanger in verschillende metalbands) zelf ingespeeld.

Maar op die incidentele gitaar na zijn alle geluiden, live en op tape, voortgebracht op cello’s. Het instrument kent eigenlijk geen beperkingen, in Maiers ogen, het kan ruig klinken of juist lieflijk, en het bereik is enorm. Hij heeft twee dagen met cellist Emile Visser van het Cellokwartet in de studio gezeten om overdubs op te nemen. „Dat was geweldig, want Emile kan alles nadoen op zijn cello. Drums, slepende jazzbrushes, Ligetiachtige clusters, insectengeluiden – alles stond er in één take op.” Dr. Jekyll & Mr. Hyde (1920). Filmvertoning met muziek van Florian Magnus Maier door het Cellokwartet Ferschtman. 11/1 Muziekgebouw aan ’t IJ. Inl: Muziekgebouw.nl