Een film van weinig woorden
Persoonsbewaker Michael in De beveiligers. igenlijk is wisselzappen iets voor avonden Europacupvoetbal. Je probeert twee wedstrijden tegelijk te volgen en door tactisch schakelen geen cruciaal moment op een van beide velden te missen. Woensdag bracht een nieuwe uitdaging voor de wisselzapper: film. Terwijl NPO 3 De ontvoering van Freddy Heineken (2011) uitzond, bracht RTL 4 de internationale productie Kidnapping Mr. Heineken uit 2015. ij de Nederlanders ging het allemaal wat sneller. Terwijl de ontvoerders daar constateerden dat er ‘geen beveiliging’ was bij Heineken, waren de Engelstaligen nog druk met een matpartij in een kraakpand. Toen de bevrijde Heineken op NPO 3 het aanstellen van de beste bewakers verordonneerde, zat hij op RTL 4 nog vast aan de muur – wat we niet zagen omdat de film werd onderbroken door een reclame. Voor Grolsch.
„Geen beveiliging.” De ontvoering van Heineken en zijn chauffeur Ab Doderer is óók een herinnering aan het tijdperk waarin de Nederlander nog nauwelijks werd bewaakt. Inmiddels leven we misschien niet in een politiestaat, maar dan toch in elk geval in een bewakersstaat. Het net van mannen en vrouwen dat ter bescherming om ons heen is gespannen, was het onderwerp van de documentaire De beveiligers, die KRO-NCRV uitzond toen de nachtdienst op veel plaatsen alweer was begonnen.
Regisseur Anneloek Sollart maakte een film van weinig woorden. Beveiligen is vooral een kwestie van kijken. We zien hoe er gespeurd wordt naar onregelmatigheden in de massa bij de Gay Pride (BAM! Daar knalt een confettikanon). Maar ook hoe er getuurd wordt in de leegte bij de kerncentrale in Borssele – óók een mogelijk doelwit van terroristen.
En steeds gebeurt er hetzelfde: niets. Persoonsbewaker Michael van Geert Wilders wordt gefilmd bij een bezoek aan Purmerend. „Voorkomen. Afwenden. Doorstaan. Dat is onze taak bij een aanslag”, legt hij uit. Na zo’n middag komt hij drijfnat van het zweet terug op kantoor. Nog een onheilspellend detail: als Michael op de schietbaan les krijgt in het vuren van een AK-47, suggereert de instructeur dat hij even wegloopt om het geluid goed in zich op te nemen en later te herkennen. „Dat je weet: ah, kak, dat is zo’n ding.”
Niet overal voelt het gevaar zo nabij. In de controlekamer van het Rotterdamse openbaar vervoer hebben de mannen de tijd om even in te zoomen op de billen van een passagier (v) en een zwalkende dronkelap. Even lijkt het of ze naar America’s Funniest Home Video’s zitten te kijken, maar als de persoon op de rails belandt, wordt er snel ingegrepen.
Andere bewakers komen vaak in actie, zoals de beveiliger van een grote supermarkt in Tilburg, die de zaak met tientallen camera’s observeert. ( De beveiligers toont ook hoe de bewakersstaat ons steeds in de smiezen houdt – en niet alleen onze billen.) Als een winkeldief op heterdaad wordt betrapt, komt de man dadelijk in actie. Zachtzinnig gaat dat niet, waardoor ik me realiseerde dat ik één vraag miste in de film. Had een van de bewakers weleens iemand kwaad gedaan? et beeld dat blijft hangen is dat van de constante beheersing die de mannen (en enkele vrouwen) aan de dag moeten leggen. Ook bij een bijdehante blower die aanvoelt dat een jonge bewaker een van zijn eerste werkdagen heeft. Die bewaker is trouwens een vluchteling die ontkwam aan de machetes van het etnisch geweld in Burundi. Hij ziet zijn nieuwe baan als een plicht: „Je kunt geen onschuldige bystander zijn. Begrijp je wat ik bedoel?” Over veiligheid gesproken. Arjen Fortuin