‘Weer staking kan Nedcar niet hebben’

De rechter verbiedt geplande stakingen bij VDL Nedcar. Het gevaar dat de enige klant zijn productie verplaatst, weegt zwaarder. Nederland is wat betreft stakingen Europees gezien nog steeds ‘het braafste jongetje van de klas’

Paul van der Steen

VDL Nedcar is een wonder, maar een wankel wonder. Met het afhaken van Mitsubishi in 2012 leek de autofabriek in Born ten dode opgeschreven. Wie toen voorspeld zou hebben dat er in 2019 zesduizend mensen aan het werk zouden zijn en bijna tweehonderdduizend auto’s – luxe BMW’s en Mini’s nog wel – van de band zouden rollen, zou voor gek zijn verklaard. Maar ook nu nog kunnen zich vrij plotseling nare scenario’s voltrekken. Automotive is een zeer conjunctuurgevoelige bedrijfstak. Bovendien heeft VDL Nedcar vooralsnog maar één klant, BMW. Die heroverweegt van tijd tot tijd waar het best geproduceerd kan worden. Dit jaar beslist het Beierse bedrijf waarschijnlijk of er na 2022 nog BMW’s en na 2023 nog Mini’s in Limburg zullen worden geproduceerd.

In het verkeerde mandje

Juist nu is het zaak de klant niet te veel tegen de haren in te strijken. Al eerder was duidelijk dat de Duitsers ook voor Nederland kozen op grond van de arbeidsrust, en niet blij waren met de negen stakingsdagen vorig jaar.

„Als de leveringsbetrouwbaarheid in het geding komt, beland je bij de raad van bestuur van BMW in het verkeerde mandje”, zegt algemeen directeur Paul van Vuuren van VDL Nedcar. Dat het dan afgelopen kan zijn met orders, zou blijken uit een Al maanden wordt actie gevoerd in de metaalsector voor een nieuwe cao. brief die BMW op 21 november vorig jaar naar Born stuurde. Daarin was sprake van „een substantiële invloed op lopende beslissingen” als gevolg van „verstoringen van deze omvang”, en dat Nedcars positie „op het spel stond”. Van Vuuren: „Bij het lezen van die bewoordingen gingen bij ons alle alarmbellen af.”

Om die reden vroeg VDL Nedcar woensdag in kort geding om een tiende en elfde stakingsdag vanwege een lang slepend conflict over de cao in de metaal donderdag en vrijdag te verbieden.

De vakbonden motiveerden dat het uitblijven van een akkoord nieuwe stakingen noodzakelijk maakt. Werkgevers moeten volgens hen worden geprikkeld tot concessies. VDL Nedcar is niet eens het hardst getroffen. DAF had het afgelopen half jaar al negentien dagen werkonderbreking, Fokker vijftien. En zelfs bij de huidige arbeidsonrust is Nederland wat betreft stakingen Europees gezien met de Scandinavische landen nog steeds „het braafste jongetje van de klas. Bij betrouwbaarheid gaat het om veel meer factoren dan alleen stakingen”, aldus Rudi van der Stege, advocaat namens de vakbonden FNV, De Unie en VHP2.

De vakbonden zagen niets in het aanbod van VDL Nedcar om wel vrijdag een staking van 250 geselecteerde medewerkers (zonder productieverlies) en een manifestatie toe te staan. Hans Wijers van FNV Metaal: „Dat is een tandeloze staking.”

Van het aanbod van rechter Hoekstra om er zonder uitspraak van hem uit te komen, maakten beide partijen in het kort geding geen gebruik. Ze zagen geen aanknopingspunten.

‘Lange Jan zien neergaan’

Nedcar-advocaat Max Keulaerds maakte de urgentie van een stakingsverbod in zijn repliek nog eens in dramatische bewoordingen duidelijk. „Ik ben de zoon van een Limburgse advocaat”, zei hij. „Ik heb destijds de Lange Jan zien neergaan.” Hij verwees daarmee naar het opblazen van de 135 meter hoge schoorsteen van de mijn Oranje-Nassau in Heerlen in 1976, die symbool is geworden voor de economische en sociale ellende na het beëindigen van de steenkoolwinning. Een soortgelijk drama zou zich met een sluiting van VDL Nedcar weer kunnen voltrekken, bedoelde Keulaerds te zeggen.

Rechter Bob Hoekstra toonde zich uiteindelijk gevoelig voor zo’n somber vooruitzicht. „Het was een heel lastige beslissing. Ik wil zo bescheiden zijn om te zeggen dat een uitspraak ten gunste van de staking ook te motiveren was.”

De bonden zijn teleurgesteld dat die er niet is gekomen. De gevolgen zijn volgens FNV’er Wijers onvoorspelbaar. „De emoties zaten bij de werknemers al hoog. Dat zal nu alleen nog maar erger worden. Het productieverlies door de negatieve gevoelens die ontstaan door deze uitspraak zou weleens groter kunnen zijn dan het verlies dat VDL Nedcar met deze uitspraak wilde voorkomen.”

Juist woensdag liet werkgeversorganisatie FME weten dat een cao-akkoord in de metaalsector verder weg is dan ooit. Aan haar achterban schrijft ze dat het de schuld is van de bonden die een „goed loonaanbod” en dito arbeidsvoorwaarden afwijzen.