Noord-Koreanen zijn ook gewoon mensen
„Als het regime weer eens een raket test, krijg ik vaak de vraag ‘waarom doen jullie dat?’. Ja, weet ik veel. Ik ben Noord-Koreaan, niet Noord-Korea.”
‘Veel Noord-Koreanen hebben tuberculose. Toen ik net in ZuidKorea aankwam kreeg ik medicatie en was ik na drie maanden al beter. Ik wist niet eens dat dit medicijn bestond!” vertelt een hippe Koreaanse youtuber in de video ‘top-5 meest schokkende ervaringen van een Noord-Koreaanse die naar Zuid-Korea vlucht’. De video is sinds juni ruim 1,2 miljoen keer bekeken en kreeg 18.000 duimpjes omhoog en 700 omlaag.
Maker van het vlog is Nara Kang (22). Ze is student aan de theateracademie in het Zuid-Koreaanse Seoul, maar vooral hard op weg een internetberoemdheid te worden. Ze heeft miljoenen YouTubeviews en een fanclub die haar op Instagram ‘princess Nara’ noemt.
Vijf jaar geleden woonde ze in de Noord-Koreaanse hoofdstad Pyongyang. Ze had het naar eigen zeggen relatief goed. Haar moeder was naar Zuid-Korea gevlucht en het was altijd haar plan om ook te gaan, zo gauw ze sterk genoeg was voor de gevaarlijke ontsnapping. „Ik moest een rivier overzwemmen naar China. De grenswachten schoten, maar ik ben gelukkig niet geraakt. Het was doodeng”, vertelt Kang bescheiden lachend in een café in Seoul.
Er wonen 25 miljoen mensen in NoordKorea, maar de wereld kent er van hen maar één. Kim Jong-un slaagt er telkens in de aandacht op de nucleaire dreiging te vestigen, weg van de ongekend hardvochtige onderdrukking van de bevolking. Een groep gevluchte jongeNoordKoreanen in Seoul wil die focus doorbreken, met sociale media als wapen. Deze youtubers zijn het gezicht van een nieuwe generatie gevluchte Noord-Koreanen, die de eenzijdige beeldvorming over Noord-Korea én de discriminatie in ZuidKorea beu zijn. „Ik maak dagelijks video’s over het leven in Noord-Korea. Mijn boodschap voor de kijkers hier in ZuidKorea is dat Noord-Koreanen gewoon mensen zijn. Veel mensen hebben vooroordelen. Ze denken dat Noord-Koreanen niet te vertrouwen zijn en eigenlijk hoorntjes op hun voorhoofd hebben.”
Uit een tijdmachine stappen
Er wonen momenteel rond de 30.000 gevluchte Noord-Koreanen in Zuid-Korea. „Dat aantal neemt gestaag toe”, weet Sokeel Park, directeur van de Amerikaans-Zuid-Koreaanse ngo Liberty in North Korea (LiNK). „We helpen mensen ontsnappen naar Zuid-Korea of de VS.”
LiNK begeleidt de vluchtelingen bij hun integratie in het hypermoderne ZuidKorea. „Nergens ter wereld is het verschil tussen twee buurlanden groter dan hier, zowel qua vrijheden als rijkdom. Vluchtelingen vertellen vaak dat het voelt alsof ze uit een tijdmachine stappen.”
ZuidKoreaanse kijkers stellen vooral praktische vragen, zoals over de prijs van rijst in Noord-Korea
Gevluchte Noord-Koreanen gaan bij aankomst een verplicht integratietraject door en krijgen daarna een paspoort, uitkering en huisvesting. Psychosociale steun wordt geboden door ngo’s als LiNK. Park: „Ze moeten hun eigen identiteit leren ontdekken in deze totaal andere maatschappij. Vrijheid klinkt leuk, maar je moet het ook leren toepassen.”
Het gemiddelde inkomen van NoordKoreanen in Zuid-Korea blijft ver onder het nationaal gemiddelde steken. Sokeel licht toe: „In een democratische en kapitalistische samenleving moet je zelf keuzes maken en je carrière plannen. Na een half jaar koppelen wij een vluchteling aan Zuid-Koreaanse vrijwilligers, om bijvoorbeeld samen een baan te zoeken. Zo maken ze geleidelijk deel uit van de samenleving en nemen ze zelf het heft in handen, maar het blijft lastig.”
Veel gevluchte Noord-Koreanen worden in het Zuiden met de nek aangekeken, met als recentelijk dieptepunt het nieuws over de Noord-Koreaanse moeder Sung Ok-han en haar zesjarige zoontje, die in een appartement in Seoul dood werden aangetroffen, vermoedelijk verhongerd bij gebrek aan geld.
Vlogger Kang wil vooral Zuid-Koreanen bereiken met haar video’s. „Ik hoop dat ik via sociale media stigma’s kan wegnemen en wij als zogeheten overlopers beter worden geaccepteerd in deze maatschappij. Nu worden we hier vaak alleen als uitkeringstrekkers gezien, terwijl NoordKoreanen juist keihard kunnen werken.”
Kang is net als zo’n veertig andere Noord-Koreaanse millennials serieus aan het youtuben. Ze krijgen vooral veel vragen van Zuid-Koreaanse kijkers over praktische zaken zoals scholing en de prijs van rijst in Noord-Korea.
‘Deporteer alle Noord-Koreanen’
Ze oogsten veel complimenten, en krijgen minstens zoveel negatieve reacties. „Ben je niet bang voor je veiligheid, nu je als Noord-Koreaanse zo bekend op internet aan het worden bent?”, vraagt een kijker in de reacties onder een van Kangs video’s. Daaronder antwoordt iemand: „Ze is geen gevluchte legerofficier, dus ze hebben geen reden haar te executeren.” Reacties in de trend van ‘deporteer alle Noord-Koreanen’ komen veel voor, waarop weer boze reacties volgen. De youtubers creëren een spontaan en levendig intercultureel debat, dat tegelijkertijd een groeiende groep gevluchte Koreanen helpt emanciperen.
Kangs YouTube-maatje Pak Yusung (29), met wie ze geregeld samen video’s opneemt voor hun kanaal YonTongTV, deelt de ambitie Zuid-Koreanen te informeren. „Ik wil de wereld over NoordKoreanen vertellen. Er zijn zoveel misverstanden en rare ideeën over ons. Als het regime weer eens een raket test, krijg ik vaak de vraag ‘waarom doen jullie dat?’.
Ja, weet ik veel. Ik ben Noord-Koreaan, niet Noord-Korea. Ik krijg veel positieve reacties, vooral als ik het regime bekritiseer. Als ik iets positiefs over Noord-Korea zeg, zijn het vooral boze reacties, zoals dat we allemaal leugenaars zijn.”
Yusung kwam in 2008 naar Zuid-Korea en is behalve youtuber ook film- en documentairemaker. „Toen ik nog in NoordKorea woonde nam mijn vader, een handelaar, vaak Zuid-Koreaanse dvd’s mee die hij in China op de zwarte markt had gekocht. ’s Avonds laat met de gordijnen dicht keek ik alles zo vaak als ik kon.”
Klopte zijn beeld van Zuid-Korea toen hij hier aankwam? Luid lachend: „Nee, natuurlijk niet! Ik dacht dat iedereen superrijk was en een perfecte huid had, zoals we zien in alle soapseries.”
Kang hoopt met haar video’s andere vluchtelingen te inspireren en denkt zelfs verder: „Wie weet komt er ooit een hereniging van beide Korea’s, dan kan ik ook jongeren in het Noorden bereiken. De meeste mensen moeten daar verplicht zes dagen per week werken, op het land of in fabrieken. Daarom zou ik mensen daar zo graag een beetje willen opbeuren, maar ook vertellen hoe het leven hier in Zuid-Korea echt is.”
Yusung deelt dit ideaal. „Ik zou NoordKoreanen daar willen vertellen wat die vrijheid hier echt inhoudt. Dat je echt je eigen baan kan kiezen, maar ook de vrijheid hebt ontslag te nemen. Ik zou ze vooral vertellen hoe ze zo goed mogelijk kunnen integreren en hoeveel stress en concurrentie hier ook is.”
De Unification Media Group (UMG) doet dit in de praktijk, maar dan via een dagelijkse kortegolfradiouitzending van drie uur. Het is strikt verboden hiernaar te luisteren, dus wordt er alleen ’s avonds uitgezonden, zodat mensen stiekem thuis kunnen inschakelen. UMG-voorzitter Lee Kwang Baek: „Wij produceren nieuws en informatie over democratie. Onze voorzichtige schatting is dat we zo’n 2 tot 3 procent van de bevolking bereiken.”
Een tekort aan alles
Momenteel vormen millennials ongeveer een derde van de Noord-Koreaanse bevolking. Ze worden ook wel de Jangmadanggeneratie genoemd, vernoemd naar de illegale markten – jangmadang in het Koreaans. Deze generatie is geboren in de jaren negentig, toen door de hongersnood de distributienetwerken fundamenteel ontwricht raakten. Sindsdien is er tekort aan alles. Dankzij particuliere handel op deze illegale markten kunnen gewone mensen net het hoofd boven water houden.
Kwang Baek: „De mensen die sindsdien zijn geboren hebben een totaal andere denkwereld dan oudere generaties. Ze zijn er van doordrongen dat hun overheid niet functioneert. Op die illegale markten worden ook Zuid-Koreaanse dvd’s en usb-sticks verhandeld. Zo weten alle Jangmadang dat Zuid-Korea enorm ontwikkeld en vrij is, ook al schreeuwt de staatstelevisie dat het land arm en chaotisch is. Zo gauw deze generatie meer dan de helft van de bevolking vormt, kan het machtsevenwicht omslaan.”
Teng Go, een derde populaire vlogger, heeft net zijn nieuwe vlog online gezet, getiteld ‘Waarom is Kim Jong-un zo vet?’. De likes stromen binnen. „Ons land wordt meestal versimpeld tot de generaal en zijn raketten, maar er zijn ook zoveel goede dingen over Noord-Korea te vertellen, zoals geweldige schrijvers en schilders. De natuur is er prachtig en het heeft een oude, rijke cultuur. Daar vertel ik ook over op mijn kanaal.”
Teng Go is zijn online profielnaam. Hij is een youtuber van 32 met een vriendelijk gezicht en mutsje op. „Al het nieuws over Noord-Korea komt hier slechts via een digitaal schermpje tot de mensen, terwijl de werkelijkheid zoveel breder is.”
Hij vluchtte zeventien jaar geleden van Noord- naar Zuid-Korea na een traumatische ervaring. Hij was verliefd op een meisje op school. Toen ze een paar dagen niet kwam, ging hij naar haar huis en vond haar dood – van de honger. Vlak daarna is hij met zijn vader gevlucht.
„Tien jaar lang heb ik mijn mond gehouden, ik had te veel te verwerken. Nu zwijg ik niet meer.” Sinds een paar jaar heeft hij zijn eigen videokanaal. „Mijn doel is mensenrechtenschendingen en het autocratisch regime te bekritiseren. Ik kan het niet verdragen dat mijn vrienden er het nog steeds zo slecht hebben, terwijl ik het hier zo goed heb.”
Pizza’s bezorgen
Hij kan niet rondkomen van zijn kanaal, dus doet hij om de dag freelance werk, zoals pizza’s bezorgen. Teng Go maakt met licht provocerende onderwerpen veel discussie los. Onder zijn best bekeken video ‘Top-3: wat is beter in NoordKorea?’ staan al meer dan 4.500 reacties. Teng Go vlogt op ironische toon: „Op 1 staat luchtkwaliteit; er zijn geen auto’s en geen fabrieken, dus je verhongert er bijna, maar er is wél schone lucht.”
„Ik meng mijn serieuze boodschap met humor als bindmiddel. Dat is de beste manier om al die stereotyperingen over Noord-Korea aan te kaarten, maar ik krijg uiteraard ook negatieve reacties zoals ‘je bent een overloper, dus hou je koest’. Of: ‘ik hoop dat je wordt vergiftigd’.” Waarmee wordt verwezen naar de moord op de half-broer van Kim Jong-un in Kuala Lumpur.
Hoe gaat hij daar mee om? „Natuurlijk deed dat pijn, maar ik besef nu dat het erger zou zijn als er geen reacties zijn. Ik reageer nooit negatief, blijf supervriendelijk. Een paar van die ‘haters’ zijn intussen totaal bijgedraaid en nu mijn trouwste fans.”