Ambtenaren verzwegen asielcijfers

Ambtenaren bij Justitie hielden misdaadcijfers asielzoekers bewust achter, blijkt uit e-mails.

Ambtenaren van het ministerie van Justitie en Veiligheid hebben een toelichting op misdaadcijfers van asielzoekers bewust uit een rapport gelaten. Ook onthielden ze die politiek gevoelige informatie aan toenmalig staatssecretaris Mark Harbers (Asiel, VVD). Hij moest vervolgens aftreden omdat hij de Tweede Kamer verkeerd had geïnformeerd. Dat blijkt uit documenten die NRC heeft verkregen met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). De nieuwe feiten staan haaks op bevindingen van een intern onderzoek van het ministerie, waarin de ambtenaren juist werden vrijgepleit.

Het gaat om interne e-mails waarin ambtenaren van het ministerie met elkaar bespreken hoe de cijfers het beste gepresenteerd kunnen worden. Uit het e-mailverkeer blijkt dat wordt gekozen voor een top-tien van meest gepleegde misdrijven, zoals winkeldiefstal en zakkenrollerij. Daardoor werden zware misdrijven, zoals poging tot doodslag en zedenmisdrijven, verborgen in een categorie ‘overig’. Een nadrukkelijke verwijzing naar de zware misdrijven werd verwijderd uit een concept-rapport. De ambtenaren wisten dat dit gevoelig zou liggen in de Tweede Kamer en dat daarover vragen gesteld zouden kunnen worden.

Harbers stapte in mei dit jaar op toen naar buiten kwam welke misdrijven er buiten het rapport waren gebleven. Dat was volgens hem „volstrekt onbedoeld” gebeurd. Maar dat klopt niet, blijkt nu.

Informatievoorziening

In de coalitie en onder Kamerleden zijn er al langer zorgen over de informatievoorziening van ambtenaren van Justitie en Veiligheid aan de politieke top. De afgelopen jaren stapten vier bewindspersonen op nadat zij in opspraak waren geraakt.

Justitie-ambtenaren waarschuwden elkaar een maand voor publicatie van het definitieve rapport in emails dat door de keuze voor een top-tien zwaardere, maar minder voorkomende, misdrijven buiten het rapport vallen. Juist over dat soort misdrijven wilde de Tweede Kamer informatie. „Zaken als moord of zeden hoeven maar 1 keer voor te komen om als ernstig gezien te worden en met 1.000 overig, laat je in het midden hoe vaak dat gebeurd is”, schrijft een ambtenaar.

Categorie ‘overig’

Dat kon opgelost worden door de categorie ‘overig’ toe te lichten, stelde een ambtenaar voor, bijvoorbeeld door categorieën als „zedenmisdrijven (80), drugs- en alcoholmisdrijven (40) en verkeersmisdrijven (10)” te benoemen.

Maar omdat er over zo’n toelichting vragen konden komen, werd uiteindelijk besloten die toelichting weg te halen. Zo’n „afronding” zou onduidelijk zijn, merkte een ambtenaar op – want waarom zedenmisdrijven wel onderbrengen in ‘overig’ en belediging (ook 80 keer voorgekomen) wel in de top-tien zetten? Ook zouden er vragen komen waarom juist die drie categorieën uitgelicht zouden worden.

De toelichting werd daarom weggehaald uit het concept-rapport en vervangen door een algemenere toelichting. De categorie ‘overig’ bevatte een „veelheid van andere soorten misdrijven die voorkomen variërend van enkele tientallen malen tot een enkele keer”. Die tekst stond uiteindelijk in het definitieve rapport, dat op 14 mei van dit jaar naar de Tweede Kamer wordt gestuurd.

Naar nu blijkt wist Harbers niet dat zijn ambtenaren hem moedwillig een gevoelig rapport naar de Tweede Kamer lieten sturen. Aan Harbers is nooit voorgelegd hoe de misdrijven gepresenteerd moesten worden. Dit ondanks een afspraak dat hij geattendeerd zou worden op gevoeligheden in het rapport.