Violiste en zangeres Sudan Archives debuteerde twee jaar geleden op Le Guess Who? en keert er dit jaar terug met haar eerste album.
In het blauwe licht van TivoliVredenburg speelt een jonge vrouw elektrische viool. Ze zingt, ze stapt op pedalen. Ze bouwt melodieën met haar loop station, beats met de drumcomputer. Ze draagt een strakke rode jurk, zilveren ringen om haar nek, kaurischelpen in haar oren, gouden sieraden om haar polsen. Niemand ziet het, maar Sudan Archives is doodnerveus.
Dat was november 2017. Het Utrechtse festival Le Guess Who? had de primeur: het eerste Europese optreden van de Amerikaanse, die (toen 23 jaar oud) pas net een paar nummers had uitgebracht. Dit weekend, precies twee jaar later, start ze haar tour opnieuw op Le Guess Who? en is haar debuutalbum uit.
Het voelde twee jaar geleden als haar eerste echte optreden, zegt ze nu. Ook in haar woonplaats Los Angeles speelde ze niet eerder voor zoveel publiek, ze had haar nummers als een kluizenaar op haar slaapkamer gemaakt. Voor haar album werkte ze samen met andere schrijvers en producers. Ze heeft inmiddels roem verworven met haar samenvloeisel van beats, hiphop, r&b en Afrikaanse fiddle-muziek.
Van haar bezoek aan Utrecht herinnert ze zich verder weinig, behalve de zenuwen en de verkeerde stekkers die ze meenam.
„Mensen begrijpen me verkeerd”, zegt ze vanuit Los Angeles. „Om één of andere reden ervaren ze me als intimiderend en gevaarlijk. Maar eigenlijk ben ik stil en schuchter.” Zo klinkt ze niet. Aan de telefoon niet en op haar album Athena niet. En zo komt ze ook niet over op de albumcover waarop ze poedelnaakt poseert, als een Griekse godin in brons gegoten, met de viool balancerend op haar handpalm. „Het album heet zo omdat ik stoere vrouwen bewonder. Het is mijn eigen Hoe word ik een godin-gids.” Als persoonlijke voorbeelden noemt ze de Japanse animatiefiguur Sailor Moon en Xena, de warrior princess uit de jaren negentig. „Maar de titel Athena is ook gekozen omdat ik gewoon graag eens een beeld wilde zijn. Mijn artiestennaam Sudan Archives kun je interpreteren als ‘Zwarte Geschiedenis’. Het leek me een mooi gegeven als die nooit vergeten wordt, nooit van zijn sokkel zou worden getrokken.”
Afrikaanse cultuur
Eigenlijk heet ze Brittney Parks. Het was haar moeder die haar Sudan begon te noemen toen ze een jaar of zestien was. „Ik was altijd gefascineerd door Afrikaanse cultuur. Ik denk omdat ik het raar vond dat ik in de maatschappij het label ‘African-American’ kreeg. Wat was er dan Afrikaans aan mij?”
Pas later zou ze ontdekken dat de viool een belangrijke rol speelt in Afrikaanse muziek. En zeker ook in Soedanese muziek. „Puur toeval dat het overeenkwam met mijn naam. Ik had nog nooit een groep zwarte violisten gezien, toen ik daar video’s van zag, werd ik omver geblazen.”
Ze groeide op in Cincinnati, Ohio, een stad met oude, zware industrie. Op een paar vioollessen als klein meisje na, heeft ze het vooral zichzelf aangeleerd. In de kerk speelde ze mee tijdens gospelsessies. „Nee, dat is geen logische plek voor een viool. Maar ik vond het een tof instrument en mijn moeder en de pastoor steunden me. Dus speelde ik naast een drummer, pianist en saxofonist.”
Je hoort de kerk terug in haar muziek, maar ook haar zoektocht in Afrikaanse muziek. Op haar album klinkt de elektronische percussie vaak droog en metalig, alsof vertraagd een sorteerbak spijkers omvalt. Zo maakt ze polyritmische beats, zoals in de meeste Afrikaanse muziek. „Begrijpen doe ik het niet, het gaat op gevoel. Ik heb nooit een theoretische basis in muziek gehad, dus ik doe maar wat.”
Toch was ze wel voorbestemd om muzikant te worden. Althans, zo had haar stiefvader dat bedacht. Die zag in haar en haar tweelingzus een popduo. „Hij sleepte ons mee naar producers met een soort Justin Bieber-idee in zijn hoofd. Daar had ik geen interesse in. Ik liep vaak weg.” Haar zus was braver. „Die werd boos als ik wegliep. ‘Zo komen we nog in de problemen’ zei ze dan.” Zo leerde Sudan dat zij de ‘bad twin’ was. Op hun negentiende gingen ze uit elkaar. Sudan had genoeg van haar ouders en Cincinatti en verhuisde naar Los Angeles, om muziektechnologie te studeren. Daar werd ze ontdekt door Stones Throw Records, een label voor alternatieve hiphop.
Vorig jaar verhuisde ook haar zus naar Los Angeles. Het eerste nummer Did You Know van haar album, is een ode aan haar tweelingzus. „Het is een remake van een song die we vroeger samen hebben geschreven.” In het volgende nummer zingt ze ‘There is a place that I call home, but it’s not where I am welcome’.
De twee steden, de twee zussen, AfricanAmericans; het album draait om dualiteit, zegt ze. Ze hoopt dan ook zaterdag, twee jaar na haar Europese debuut, met een pianist op het podium te staan. „Ik heb nu eindelijk vioolles en weet: dat gaat niet zonder piano. Het is het tweelinginstrument van de viool.”
Ze is dan weliswaar geen kluizenaar meer, maar de ravissante vrouw die soleert met haar effectenpedalen en loop station, is nog steeds – ja echt, bezweert ze – eigenlijk heel verlegen.
vindt plaats op verschillende locaties in Utrecht van 710/11. Sudan Archives speelt zaterdag in TivoliVredenburg.