Geschrapte studie wordt vaker geciteerd dan ooit
Het staat in dikke rode kapitalen dwars over de volle lengte van elke pagina van het artikel uit The Lancet. ‘RETRACTED’. Maar de publicatie uit 1998, waarin Andrew Wakefield in een onderzoek met een schamele 12 kinderen een relatie dacht te ontwaren tussen autisme en de vaccinatie tegen MBR (mazelen, de bof en rode hond), wordt zelfs in 2019 nog steeds geciteerd door andere wetenschappers. Het is zelfs vaker geciteerd nadat het ingetrokken werd in 2010 dan daarvoor, constateerde de website Retraction Watch.
En lang niet altijd wordt er duidelijk bij vermeld dat het om een verbannen artikel gaat, schrijft de Amerikaanse informatiewetenschapper Elizabeth Suelzer deze maand in het medische tijdschrift JAMA.
Suelzer ging voor 1.153 citerende onderzoeksartikelen, nieuwsberichten en boeken na hoe er over de Wakefield-studie was geschreven.
Ook na de intrekking werd in tientallen artikelen zonder oordeel over de verkeerde conclusies geschreven of zelfs bevestigend. Maar tot haar opluchting schreven de meeste verwijzers wel over de foute conclusies, bijvoorbeeld over de invloed ervan op de houding van anti-vaxxers.
Maar zelfs de auteurs die dat deden, schreven er in 28 procent van de gevallen niet duidelijk bij dat het artikel was ingetrokken.
Wetenschappers meten de kwaliteit van een artikel af aan hoe vaak het geciteerd wordt door collega’s. Databases zoals Google Scholar ,en Web of Science houden dat nauwkeurig bij. Hoe meer iets geciteerd wordt, hoe beter het onderzoek zal zijn, is het idee.
De meeste wetenschappers zullen wel weten dat dit Wakefield-artikel niet klopt - al vrij snel na het verschijnen ervan in 1998 brak de kritiek los. Maar voor jonge studenten, mensen uit een ander vakgebied of niet-wetenschappers kan het misleidend zijn.
Het gewraakte artikel van Wakefield is lang niet het enige teruggetrokken onderzoek dat nog regelmatig wordt geciteerd. Het prijkt op de derde plaats in de top tien van meest geciteerde ingetrokken artikelen die Retraction Watch bijhoudt.
Suelzer en collega’s vrezen dan ook dat ook minder bekende ingetrokken artikelen geciteerd worden zonder die intrekking te noemen.
Hun eigen artikel telt natuurlijk ook weer mee in de citatieteller van Wakefield. Maar in hun bronnenlijst laten ze zien hoe het wel moet: bij het betreffende artikel schrijven ze duidelijk: retracted in The Lancet 2010.