Zingende bomen en een gratis boom
Dat bomen belangrijk en goed zijn voor de stad en haar inwoners wordt duidelijk met twee bomenprojecten. „Bomen hebben ziel en betekenis.”
AMSTERDAM. De ouderwetse collegezaal van Hostel Generator Amsterdam aan het Oosterpark is overweldigend vol. Buiten ruisen de parkbomen, binnen horen we de muziek die de bomen maken. Niet het zwiepen of kraken van takken, maar hun innerlijke stem, hun diepste hartenklop. Bomencomponist en regisseur Bert Barten, bekend van theaterspektakels als Dante en Faust, laat bomen zingen. In en rond het voormalig zoölogisch gebouw uit 1917 presenteert Barten zijn project Talking Trees dat wereldwijd op tournee is, van het Nederlandse Lowlands tot Stanford University in Californië. Afgelopen zondag was het tijd voor een heus college.
Technici bedienen zich van een indrukwekkende hoeveelheid elektronica, Barten geeft gepassioneerd toelichting: „We zijn de band met de natuur verloren. Als we luisteren naar bomen kunnen we die verbinding herstellen. Bomen produceren muzikale trillingen die wij niet kunnen horen, maar ze zijn er wel. Een boom leeft vanbinnen, daar in zijn kern is hij beslist niet stil. Een boom reageert met elektrische golven en vibraties op zijn omgeving, zijn groeiproces en sapstromen, op fotosynthese maar ook op de pijn als hij gekapt wordt.”
Bomenmuziek
In samenwerking met boomwetenschappers en biologen van Wageningen University en van Stanford plaatst Barten sensoren op bomen. De trillingen vertaalt hij via de computer in elektronische maar ook in klassieke muziek, bijvoorbeeld voor piano en viool. Ook leent bomenmuziek zich uitstekend voor dance, zegt Barten.
De bomen in het park, waaronder een iep, zijn ‘bereid’ hun klanken live tijdens het college te laten horen. De muziek die we ineens horen van de tot dan toe ‘stille’ bomen roept herinneringen op aan Olivier Messiaen en John Cage, maar ook aan Pink Floyd en Kraftwerk. Het is zowel meditatief als ritmisch opzwepend.
Voor Barten zijn bomen geen levenloze objecten, daarom gruwt hij „van de manier waarop de mens de natuur verruïneert, bomen roekeloos kapt, de natuur verwoest.
Bomen hebben ziel en betekenis.” Onderdeel van Talking Trees is een campagne waarbij mensen (via talkingtrees.com) voor 10 euro een boom kunnen kopen. Vijf miljoen bomen willen Barten en zijn ploeg wereldwijd planten op die plekken die volgens Google Earth kaal en boomloos zijn.
Maar er is nóg een bomencampagne. Maken
de bomen van Barten muziek, volgens Stichting De Gezonde Stad „vertegenwoordigen bomen juist stilte” en wil ze met een nieuw initiatief Amsterdammers „tot rust laten komen onder hun eigen boom”. Volgens directeur Jaap de Jong zijn bomen een uitstekende remedie tegen de „toenemende drukte, snelheid en vluchtigheid in het hedendaagse stedelijke bestaan. En helpen ze de stad klimaatbestendig te maken.”
Met hun project Kom tot rust met je eigen boom bieden zij Amsterdammers een gratis boom aan. „Bomen bezitten kenmerken die een balsemend, helend effect op de mens hebben, zoals ademruimte, ervaring van rust en toename van concentratie”, licht medewerker Tim de Broekert toe. Belangstellenden kunnen zich voor een van de 150 gratis Amsterdamse bomen inschrijven voor hun tuin, volkstuin, postzegelpark, schoolplein of speeltuin. Het initiatief is vergelijkbaar met dat van vorig jaar, toen mensen konden ‘swipen’ naar hun favoriet. Sindsdien staat in de Indische buurt bijvoorbeeld een fraaie perenboom en in de tuin van Hermitage Amsterdam een amberboom.
'Match’ met een boom
In samenwerking met professionele hoveniers van de Nationale Bomenbank en het herplantfonds van de gemeente Amsterdam krijgen de nieuwe bomen een passende bestemming in de stad, om die gezonder, groener én duurzamer te maken. Volgens hovenier Peter Heijman van de Bomenbank zijn de bomen „gericht gekozen op bladkleur in verschillende seizoenen, bloesem, mooie schors, liefst ook vruchtdragend en geschikt voor de stedelijke omgeving. Kwaliteiten die de mensen waarderen.” Ook kijkt Heijman naar de locatie waar een boom terechtkomt, want „die moet lange tijd kunnen groeien en bloeien. De nieuwe eigenaar is verantwoordelijk voor het welzijn van de boom.”
Broekert kende aan bomen persoonlijke eigenschappen toe, zoals aan de haagbeuk: „Kom zitten tegen mijn robuuste bast als je op zoek bent naar bescherming en een luisterend oor.” Of over de rode meidoorn: „Mijn uitbundige roze bloesem is jouw steun en toeverlaat en geeft je energie als je even de weg kwijt bent.”
De campagne is ook dit jaar weer een succes. De Broekert: „Meer dan 500 gegadigden meldden zich al voor een ‘match’. Zo schrijft Fleur over de rode meidoorn
‘Ik heb je zo nodig!’ en Mirjam over de amberboom ‘Je gaat ons dagelijks verleiden met je mooie bladeren.’” Als de bomen geplant worden zijn ze volwassen; tenminste drie tot vijf meter hoog met een stam van 20 centimeter in omtrek. Een echte boom dus – met muziek in zijn takken én in zijn stam.
Kom zitten tegen mijn robuuste bast als je op zoek bent naar bescherming en een luisterend oor
Haagbeuk