Interview: ‘Vrouwen zijn in data vrijwel onzichtbaar’
Vrouwen worden in data stelselmatig genegeerd, schrijft Caroline Criado Perez in Invisible Women. Dat is niet alleen onhandig, maar ook levensbedreigend.
Vol trots kondigt Apple in 2014 een nieuwe gezondheidsapp aan. Health belooft gebruikers een allesomvattend beeld van hun gezondheid te geven. Je kunt erin bijhouden hoeveel je beweegt, slaapt en eet. Je kunt registreren hoe hoog je bloeddruk is, je hartslag, gewicht en alcoholinname. Gebruikers kunnen zelfs bijhouden hoeveel koper en molybdeen (een mineraal dat voorkomt in onder meer graanproducten) ze binnenkrijgen.
Maar het techbedrijf is in de eerste versie van de app één ding vergeten: gebruikers kunnen er niet hun menstruatiecyclus mee bijhouden, wat forse invloed kan hebben op bovenstaande bezigheden.
Caroline Criado Perez (1984) beschrijft dit voorval in haar boek Invisible Women. Exposing Data Bias in a World Designed for Men, dat onlangs in het Nederlands verscheen. Daarin betoogt ze dat de wereld gebouwd is op data waarin mannen de standaard zijn en vrouwen systematisch worden vergeten. Soms bewust, maar veel vaker onbewust. „Het is niet zo dat Apple denkt: fuck you, we haten ongesteldheid. Ze zijn gewoon vergeten dat ongesteldheid bestaat. Dat zou niet gebeurd zijn als er genoeg vrouwen aan de ontwerptafel hadden gezeten.”
Van de arbeidsmarkt tot aan stedenplanning, het openbaar vervoer en technologie, algoritmes, de zorg, het bedrijfsleven of zelfs sneeuwschuiven: overal doet deze ‘genderdatakloof ’ zich voor. Vrouwen worden niet gemeten, niet meegerekend of niet gehoord.
Dat is soms hoogstens ongemakkelijk, of grappig, zoals bij de gezondheidsapp van Apple. Maar het kan ook levensbedreigend zijn als vrouwen niet vertegenwoordigd zijn in data, laat Criado Perez in haar boek zien. Zoals in de geneeskunde, waarin pas vrij recent aandacht is gekomen voor het feit dat bijvoorbeeld een hartaanval zich op een andere manier manifesteert bij vrouwen dan bij mannen.
Met haar boek won de Britse schrijver in september de Royal Society Science Book Prize, een prijs van 25.000 pond (ruim 29.000 euro). „Het was voor mij heel belangrijk om deze prijs te winnen, want ik heb zelf niet echt een wetenschappelijke achtergrond”, vertelt Criado Perez tijdens een promotiebezoek in de lobby van een Amsterdams hotel. Ze begon ooit wel aan een master gedragseconomie aan de London School of Economics, maar maakte die niet af. „Omdat ik een boek heb geschreven dat de wetenschap uitdaagt, dat zegt: jullie doen iets fout, wist ik dat als ík één fout zou maken, het hele boek zou worden afgeschreven.”
Oorspronkelijk moest Invisible Women een boek over de medische wereld worden. Maar gaandeweg zag Criado Perez dat op veel meer plekken waar het over ‘mensen’ gaat, eigenlijk ‘mannen’ bedoeld worden.