Componist John Adams krijgt Erasmusprijs omdat hij hedendaags verstaanbaar maakt

John Adams. Nieuw Ensemble o.l.v. Ed Spanjaard, m.m.v. Anna voor de Wind (klarinet) & Paolo Gorini (piano). Gehoord: 28/11 Muziekgebouw aan ’t IJ

De Erasmusprijs 2019 is uitgereikt aan de Amerikaanse componist John Adams, omdat hij volgens de jury „de hedendaagse klassieke muziek weer ‘verstaanbaar’ maakte” met een idioom dat elementen uit pop, jazz en klassiek in zich verenigt. Hij is de derde componist die de Erasmusprijs krijgt, na Olivier Messiaen (1971) en Mauricio Kagel (1998).

In zijn dankwoord schetste Adams (1947) de spagaat tussen de academische muziek die hij als compositiestudent in de jaren zestig geacht werd te schrijven, en de opwinding die uitging van rock en jazz in de echte wereld. Zulke opwinding wilde hij ook. Die impuls leidde tot een rijk en vitaal oeuvre, met als blikvangers zijn grote geëngageerde opera’s, als Nixon in China (1987), The death of Klinghoffer (1991) en, meest recent, Girls of the Golden West.

’s Avonds leidde Ed Spanjaard in het Muziekgebouw aan ’t IJ een feestconcert met minder bekend ensemblerepertoire van Adams, in aanwezigheid van de componist en de koning. Paolo Gorini speelde de pianosolo American Berserk, een woeste hutspot van over elkaar heen buitelende ideeën. Er klonken delen uit John’s Book of Alleged Dances voor strijkkwartet en cd, lieflijke of aanstekelijke dansjes, soms met een flinke scheut bluegrass. De klapper was het drieluik Gnarly Buttons, een prachtig, persoonlijk klarinetconcert waarmee Adams zijn vader herdacht. Naast solist Anna voor de Wind was er ook een glansrol weggelegd voor banjo- en mandolinespeler Ferdinand Binnendijk.

De avond had een wrange bijsmaak: Pavane, corrodanse van componist Rick van Veldhuizen (1994) was de laatste in een lange reeks wereldpremières door het onvolprezen Nieuw Ensemble, dat vanwege de subsidiestop ophoudt te bestaan en volgende week zijn laatste concert speelt.