Kamer ruziet om aanpak Snel
Staatssecretaris Snel moet zich opnieuw verweren in de kwestie rond de kinderopvangtoeslag. De Tweede Kamer is verdeeld.
In haar poging staatssecretaris Menno Snel (Financiën, D66) stevig aan de tand te voelen over de affaire rondom de kinderopvangtoeslagen heeft de Tweede Kamer in eigen voet geschoten.
Afgelopen vrijdag lekte een vertrouwelijk rapport uit van het bureau wetgeving van de Tweede Kamer onder de kop ‘Notitie vervolging ambtsmisdrijven’. Op verzoek van de commissie Financiën, waarin alle fracties zijn vertegenwoordigd, heeft dit interne adviesorgaan van het parlement op een rij gezet wat de wettelijke mogelijkheden zijn van „strafrechtelijke vervolging bij mogelijke strafbare feiten gepleegd door de staatssecretaris en/of zijn ambtenaren”.
Kort na het verschijnen van dit advies verschenen er vrijdagmiddag via dagblad Trouw en RTL Nieuws berichten over, onder de scherpe kop ‘Kamer onderzoekt strafvervolging Menno Snel en ambtenaren’.
Met die conclusie waren veel Tweede Kamerfracties het niet eens. Zij hadden niet eens om dit onderzoek gevraagd. In de ogen van met name GroenLinks, PvdA, D66 en VVD was een strafrechtelijk traject überhaupt een stap te ver in de nu al maandenlange pogingen van de Kamer om aan Snel opheldering te vragen in de slepende toeslagenaffaire, waarbij honderden, en mogelijk zelfs duizenden ouders zijn gedupeerd door een te rigide antifraudebeleid door de Belastingdienst.
Zoals PvdA-Kamerlid Henk Nijboer het zegt: „We voeren hier een politiek debat. Een strafrechtelijke vervolging is niet aan de orde”. Steven van Weyenberg, partijgenoot van staatssecretaris Snel, sprak op Twitter van een „onjuiste suggestie” dat de Tweede Kamer strafvervolging wil inzetten. „In deze ernstige zaak past ook grote zorgvuldigheid van ons als Kamer.”
Politiek motief
Maandagmiddag werd een extra vergadering van de commissie Financiën belegd – betrokken Kamerleden hadden hun voorgenomen maandagse werkbezoeken moeten afzeggen – om de onmin hierover uit de wereld te helpen. Volgens commissievoorzitter Anne Mulder (VVD) was die notitie over de strafrechtelijke mogelijkheden van het parlement niet ingediend door de commissie Financiën, maar „op eigen initiatief” door de drie leden daarvan die enkele hoorzittingen over de toeslagenaffaire hebben voorbereid.
Dat zijn nu net de drie Kamerleden die het diepst hun tanden in dit voor de Belastingdienst en Snel zo pijnlijke dossier hebben gezet: Farid Azarkan (Denk), Renske Leijten (SP) en Pieter Omtzigt van regeringspartij CDA. Zonder dat hardop uit te spreken in de openbare vergadering, hadden andere fracties, waaronder de drie overige regeringspartijen, redenen om alleen al achter het verzoek tot informatie (Financiën, D66) bracht in de zomer een bezoek aan de Belastingdienst. over strafvervolging een politiek motief te zien: de druk op Snel nog hoger opvoeren.
SP’er Renske Leijten weersprak dat. Het juridisch advies was „in alle oprechtheid” ingewonnen, zonder „harde intenties”. Azarkan voegde eraan toe dat de strafrechtelijke vraag door hen juist was gesteld „in de geest van” de vele eerdere debatten over de toeslagenaffaire, waarbij het onrechtmatig
Er zijn bewindspersonen om veel minder afgetreden
handelen door de Belastingdienst en mogelijke ambtsmisdrijven door topambtenaren door meerdere fracties aan de orde waren gesteld.
De Kamercommissie kon maandag niet anders dan de vaststelling van voorzitter Mulder overnemen dat er geen sprake van is dat de Tweede Kamer tot strafvervolging van de staatssecretaris wil overgaan. Maar de onmin bleef en harmonieus ging de commissie niet uiteen. „Ik ga nooit meer in zo’n voorbereidingsgroep zitten”, zei Leijten na afloop. „Ik proef alleen maar wantrouwen.”
En dan moet het debat met de staatssecretaris nog beginnen; dat staat voor woensdagochtend op het programma. Directe aanleiding voor dit – zoveelste – debat over de kinderopvangtoeslagen
is de compensatieregeling die Snel aan gedupeerde ouders heeft voorgesteld, na het advies hierover van de commissie-Donner. Dat voorziet in gemiddeld 25.000 euro voor de getroffen gezinnen in de zaak rondom een gastouderbureau in Eindhoven. De regeling wordt uitgebreid, zo heeft de staatssecretaris toegezegd, als blijkt dat er ook elders in het land in de afgelopen jaren ouders met kinderopvangtoeslag ten onrechte door de Belastingdienst als fraudeur zijn aangemerkt – met grote financiële en psychische gevolgen van dien.
Na verschillende onthullingen door Trouw en RTL is het handelen van de staatssecretaris zelf steeds sterker onderwerp van politiek debat geworden. Wist Snel niet al veel eerder dan hij tot nu toe zegt – „pas in mei kwam ik uit mijn tunnelvisie” – van de misstanden rond de fraudeopsporing bij de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst? En heeft hij hierover de Tweede Kamer steeds wel eerlijk en volledig geïnformeerd?
Het interne gekibbel in de Kamercommissie Financiën heeft de aandacht een paar dagen afgeleid, maar een aantal fracties eist nog altijd duidelijkheid. En SP-Kamerlid Leijten wil dat Snel zich woensdag ook over zijn „politieke verantwoordelijkheid” uitlaat. „Er zijn bewindspersonen om veel minder afgetreden.”
Ook andere fracties zijn kritisch en hebben de nodige vragen over de wijze waarop de staatssecretaris de
steeds omvangrijker affaire afhandelt. Maar een dag voor het debat lijkt het niet erg waarschijnlijk dat een motie van wantrouwen op veel steun kan rekenen – tenzij Snels verdediging en verantwoording in het debat zouden falen. De meeste partijen lijken de bewindspersoon die zelf jarenlang topambtenaar is geweest nog wel te steunen om het probleem rond de toeslagen voor de gedupeerde ouders netjes af te wikkelen. Later deze maand volgen twee rapporten die daarover adviseren.
Kamer vroeg zelf om handhaving
De roep om ingrijpen bij de Belastingdienst – verantwoordelijke topambtenaren zouden daar nog steeds werkzaam zijn – wordt lang niet door alle fracties gesteund. GroenLinks-Kamerlid Bart Snels vindt bijvoorbeeld dat de Tweede Kamer als wetgever vooral ook naar zichzelf moet kijken. Het was immers de Kamer zelf die in 2013, na de zogenoemde ‘ulgarenfraude, om strengere handhaving van misbruik van toeslagen heeft gevraagd. Ook toen, overigens, ging CDA’er Omtzigt voorop in de strijd. Destijds zat hij in de oppositie.
Rondom deze hardliner is er één signaal dat staatssecretaris Snel iets geruster het debat van woensdag in lijkt te gaan dan bij een eerdere clash met de Kamer in juli. Daags voor dat debat dronk hij met Omtzigt een kop koffie op een Haagse terras. Een dergelijk informeel onderonsje heeft dit keer niet plaatsgevonden.