Vergroening ECB moet wachten op consensus
Christine Lagarde wil een klimaatvriendelijker monetair beleid, maar ze wil ook minder ruzie binnen het bestuur. Dat betekent: geduldig opereren.
Christine Lagarde wil veel. De nieuwe president van de Europese Centrale Bank wil opener communiceren dan haar voorganger Mario Draghi. Ze wil meer vrouwen op hoge posities bij de ECB. Ze wil de verdeeldheid binnen het ECB-bestuur sussen die het gevolg is van Draghi’s extreem ruime monetair beleid en diens solistische leiderschapsstijl. En ze wil het monetair beleid vergroenen.
Niet alles gaat tegelijk, zo viel maandag op te maken uit het eerste optreden van de Française in het Europees Parlement sinds haar aantreden op 1 november. Vooral twee doelstellingen staan op gespannen voet met elkaar: de wens om de ECB klimaatvriendelijker te maken en het streven het bestuur meer op één lijn te krijgen. Het eerste is urgent en vraagt om snelle besluiten, zo vonden althans veel Europarlementariërs die Lagarde ondervroegen. Het tweede vergt juist geduld, luisteren en níet te scherp positie kiezen.
Lagarde had voor haar aantreden gezegd dat ze klimaatverandering een centrale plek wil geven bij de ECB: het thema is „van cruciaal belang voor de missie” van de centrale bank. Maandag liet ze zich in gelijke zin uit. Maar ondanks vele vragen van de afgevaardigden wilde ze niets concreets toezeggen. „Ik run hier niet in m’n eentje de winkel”, zei ze. „Het moet een collectieve inspanning zijn.”
Het thema klimaat is in sneltreinvaart op de agenda van centrale banken gekomen. Zij houden toezicht op commerciële banken die kampen met financiële risico’s door de energietransitie, zoals investeringen die moeten worden afgeschreven. Klimaatverandering kan ook effecten hebben op de economische groei. Denk aan het verlies van productiviteit door hogere temperaturen. Maar de ECB draagt zélf ook bij aan het klimaatprobleem, door leningen op te kopen van vervuilende bedrijven. Met de opkoop van schuld van overheden en bedrijven pompt de ECB geld in het financiële systeem om de hardnekkig lage inflatie (nu 1 procent) op te krikken richting het doel van krap 2 procent. Obligaties van onder meer Shell, Gasunie en Daimler staan op de balans van de ECB. Tot dusver beroept de ECB zich op het principe van ‘marktneutraliteit’: duurzame bedrijven mogen geen voorkeursbehandeling krijgen.
Maar de druk op de ECB om fossiele bedrijven uit te sluiten van de opkopen neemt toe. Vorige week drong een groep economen en ngo’s hier nog op aan. En ook De Nederlandsche Bank, tot voor kort strikt verdediger van marktneutraliteit, zit „in een beginnende fase van onderzoek naar de mogelijkheden voor een verduurzaming van het aankoopprogramma”, aldus een woordvoerder.
Dissident Weidmann
Het is duidelijk waar Lagardes sympathie ligt: ze praatte maandag een half uur met vertegenwoordigers van de groep van ngo’s en economen. Maar ze wilde niet toezeggen dat de ECB uit fossiele bedrijven stapt. Ze weet ook dat er sceptici zijn, zoals het Duitse ECB-bestuurslid Jens Weidmann, die onlangs zei dat prijsstabiliteit en niet het klimaat de missie is van de ECB. Lagarde wil Weidmann niet van zich vervreemden. Ze wil de strijdbijl die Draghi tegen Weidmann hanteerde, juist begraven. Draghi walste nogal eens over dissidenten als Weidmann en diens Nederlandse collega Klaas Knot heen.
Om álle 25 ECB-bestuursleden de ruimte te geven om hun visies te ontvouwen, wil Lagarde een officiële evaluatie gaan organiseren van het monetaire beleid, iets wat de ECB voor het laatst deed in 2003. Die zal in de eerste plaats gaan over traditionele monetaire thema’s, zoals het inflatiedoel van vlak onder de 2 procent, dat misschien zal worden bijgesteld. Maar in deze tijden mag ook het thema klimaat bij zo’n brainstormsessie niet ontbreken, vindt Lagarde.