‘Groene’ Sijbesma werd ook lieveling beleggers
Feike Sijbesma van DSM krijgt bij zijn vertrek applaus van maatschappij én beleggers. Daar zag het lang niet naar uit.
DSM is inmiddels sterk genoeg om weer overnames te doen
Door onze redacteur
Joris Kooiman
‘Climate leader’ van de Wereldbank, voorstander van een hogere CO2-beprijzing voor bedrijven en ‘aanjager’ van NL2025 – een initiatief voor sociale projecten. De meeste mensen zagen scheidend DSM-topman Feike Sijbesma de laatste tijd vooral in zijn rol als maatschappelijk kompas van het grote bedrijfsleven. Maar hij is eerst en vooral architect en aannemer van de grote verbouwing van DSM. Hoe laat hij het chemiebedrijf achter?
Maandag maakte DSM (omzet 9,3 miljard euro, 21.000 medewerkers) bekend dat Sijbesma heeft besloten de Limburgse onderneming per februari te verlaten. Hij wordt opgevolgd door een duo: de huidige financieel directeur Geraldine Matchett (met de Franse, Britse én Zwitserse nationaliteit) en de Nederlander Dimitri de Vreeze, nu operationeel verantwoordelijk.
De timing van Sijbesma’s vertrek is zowel verrassend als begrijpelijk. Verrassend, omdat topbestuurders die zelf hun afscheid regisseren doorgaans kiezen voor een natuurlijk eindpunt, zoals het aflopen van de benoemingstermijn.
Aan de andere kant: Sijbesma (59), tevens commissaris bij De Nederlandsche Bank en Unilever, is één van de langst zittende topmannen van Nederland. Hij kwam twintig jaar geleden in de raad van bestuur van DSM, waarvan hij sinds 2007 de voorzitter is. Bovendien kan Sijbesma het bedrijf nu met een gerust hart overdragen. DSM is uitgegroeid tot lieveling van duurzaamheidsanalisten én beleggers.
Metamorfose
Voor iemand die vaak zegt dat de verantwoordelijkheid van bedrijven verder strekt dan geld verdienen, heeft de DSM-topman uitstekend voor zijn aandeelhouders gezorgd. Tijdens de bijna 13 jaar dat hij topman was, ging de beurskoers meer dan drie keer over de kop. Ter vergelijking: de AEX-index steeg in de periode met 17 procent.
Sprekende cijfers, maar ze verhullen ook veel. Dat DSM onder leiding van Sijbesma een totaal ander chemiebedrijf is geworden bijvoorbeeld. En dat die verandering moeite heeft gekost en op momenten pijnlijk is geweest.
Dieptepunt was vier á vijf jaar geleden. DSM lag onder vuur van beleggers en moest zelfs vrezen voor een overname door een concurrent. Het bedrijf, ooit opgericht als mijnbouwconcern (‘Dutch State Mines’), was onder Sijbesma aan een metamorfose bezig. Farma en petrochemie waren verkocht, voedingsingrediënten en specialistische materialen voor onder meer auto’s en verpakking hadden de toekomst.
Die strategie stond niet ter discussie. Maar de uitvoering viel tegen, vertelt Mutlu Gundogan, analist van ABN Amro die het bedrijf al jaren volgt. Hij noemt vier oorzaken: DSM had in de jaren na de crisis voedingsproducenten gekocht die de verwachtingen niet waarmaakten. Daarbij was het bedrijf erg afhankelijk geworden van inkomsten uit de productie van vitamine E. Die tak kreeg te maken met zware concurrentie uit China. Bovendien schoten de kosten van een vitamine-fabriek in Zwitserland omhoog toen de Zwitserse franc plotseling in waarde steeg. En dan was er nog het probleem dat DSM op de piek van de markt had geïnvesteerd in een slecht renderende fabriek die grondstoffen (caprolactam) produceerde voor verpakkingsmaterialen. „Er waren verschillende aandeelhouders die toen aan Sijbesma twijfelden”, zegt Gundogan.
De topman greep in: een reorganisatie én een overnamestop. De focus moest op efficiëntie, investeringen in hoogrenderende onderdelen van DSM en op innovatie. De caprolactam-divisie werd verkocht.
Het werd een succes. Terwijl Sijbesma meer bekendheid verwierf als voorvechter van duurzaamheid – DSM moet onder meer bijdragen aan de strijd tegen ondervoeding – klom de beurskoers naar recordhoogte.
De balans van DSM is inmiddels sterk genoeg om weer grote overnames te doen. Ook een splitsing behoort op termijn tot de mogelijkheden, denkt Gundogan. Inmiddels komt 70 procent van de omzet uit voedingsingrediënten, de rest uit materialen. De analist verwacht dat de materialen-tak uiteindelijk wordt verkocht.
De keuze voor twee opvolgers, hoogst ongebruikelijk, begrijpt Gundogan wel. DSM is een bedrijf dat nieuwe dingen durft te doen, zegt hij. Bovendien heeft zowel Matchett als De Vreeze volgens de analist een uitstekende reputatie. „Kies je voor de een, dan was de ander misschien vertrokken.”