Van het taalspel rond de Europese herstelmiljarden

Eurobonds

Dit is een beladen term die begin april nog tv-programma Zondag met Lubach haalde. Nu hoor je er niet veel meer over. Dat is omdat Duitsland, Nederland en andere noordelijke landen het idee categorisch afwezen.

Eurobonds, of euro-obligaties, zijn staatsleningen die gezamenlijk door de eurolanden worden uitgegeven en waarvoor de landen onderling garant staan. Dat zou voordelig zijn voor een land als Italië: het zou dan tegen lagere rentes kunnen lenen.

Maar noordelijke landen vinden eurobonds (veel) te riskant. Als Italië de schuld niet kan terugbetalen, moeten de overige eurolanden dat doen.

Schuldenmutualisatie

Het is een woord dat de ‘zuinige vier’ gebruiken in hun verzet tegen het Duits-Franse voorstel om het op te richten Europees Herstelfonds te financieren met leningen die de Europese Commissie uitzet op de kapitaalmarkten. Het verschil met eurobonds: voor deze leningen staan niet de lidstaten garant maar Brussel, dat de EU-begroting beheert. Met de term ‘schuldenmutualisatie’ suggereren de ‘zuinigen’ dat de schulden van de eurolanden nu toch, via een omweg, op één hoop worden gegooid. Overigens is het uitgeven van schuld door EU-instellingen niet nieuw. Ook de Europese Investeringsbank doet dit bijvoorbeeld.

Giften, subsidies, toelagen

De discussie spitste zich de afgelopen weken vooral toe op de ‘simpele’ vraag of lidstaten geld uit het herstelfonds krijgen als lening of als gift. Maar omdat het nieuwe fonds wordt verbonden met de ‘traditionele’ Europese

meerjarenbegroting is het soms lastig te onderscheiden hoe de geldstromen nu precies lopen. Gaat er geld naar projecten, of naar overheden? En: is iets een gift, een subsidie, een investering?

De Commissie zal een mix voorstellen, van investeringen, toelagen, garanties en leningen. Maar het taalspel over welk geld op welke manier wordt ingezet zal daarbij ook gespeeld worden.

Loans for loans

Dit is waar de zuinige landen op inzetten: geld dat door de Commissie geleend wordt op de kapitaalmarkten, kan vervolgens alleen ‘doorgeleend’ worden. Dat betekent dat elke lidstaat die iets ontvangt, zelf verantwoordelijk is voor de terugbetaling. Het is niet wat onder meer Frankrijk en Duitsland en de Commissie voorstellen: zij willen de terugbetaling op termijn door de EU laten plaatsvinden. Over de voorwaarden daarvoor moet nog worden onderhandeld. De Commissie stelt voor de terugbetalingen na 2027 te laten beginnen en hiervoor ook nieuwe Europese belastinginkomsten uit vervuilende sectoren en de techindustrie te gebruiken.

ESM/EIB/SURE

Verwijst naar een steunpakket dat lidstaten al eerder in de crisis overeenkwamen van in totaal 540 miljard euro. Het gaat om leningen uit verschillende Europese potjes, die lidstaten tegen gunstige voorwaarden kunnen aangaan om kosten die samenhangen met de crisis mee te betalen. In feite is hier al sprake van ‘loans for loans’ en veel lidstaten bleken de afgelopen periode dan ook huiverig er gebruik van te maken, omdat het hun toch al forse schuldenlast verder zou verhogen.