De Exit-strategie van de filmwereld
1 Juni gaan de bioscopen weer open. Wat hebben ze aangepast en wat zullen ze vertonen? Het filmfestival van Venetië hoopt in september door te kunnen gaan als een ‘verantwoord risico’.
Experiment Nul of De dood in Venetië? De filmwereld reageerde opgelucht toen Luca Zaia, gouverneur van de regio Veneto en bestuurslid van de Biënnale, zondag aankondigde dat het 77ste filmfestival begin september gewoon doorgaat, met Cate Blanchett als juryvoorzitter. Anders dan de Architectuur Biënnale, die een jaar wordt uitgesteld.
Maar er is ook lichte huiver over wat in de Italiaanse pers ‘Experiment Nul’ werd genoemd. Laat het SARS-CoV-2-virus het toe? Covid-19 maakte bijna 33.000 slachtoffers in Italië, dat vanaf 3 juni weer toeristen toelaat en op 15 juni de bioscopen opent. Toch moet de exit-strategie van de filmwereld ergens beginnen, dus waarom niet in september op het Lido. Het schrappen van Cannes, ’s werelds grootste filmfestival, sloeg al een diepe krater in de filmagenda. Deze zondag had u normaliter geweten wie de Gouden Palm won en of Paul Verhoevens erotische nonnendrama Benedetta – nu uitgesteld tot mei 2021 – in de prijzen viel.
Absolutisten en optimisten
Er is geen echt alternatief voor een filmfestival. Door de coronacrisis geschrapte filmfestivals zetten een – doorgaans miniem – deel van hun aanbod online; Karlovy Vary, het grootste filmfestival van Oost-Europa, vertoont 16 films eenmalig in 96 Tsjechische bioscopen.
Doekjes voor het bloeden: een virtueel filmfestival is een futloze bedoeling en distributeurs zullen hun veelbelovende film nooit digitaal lanceren. YouTube’s aangekondigde digitale festival We Are One: A Global Film Festival, dat vrijdag begint, werkt samen met gerenommeerde filmfestivals. Het aanbod beperkt zich tot korte films, oudjes en winkeldochters.
Sneuvelen straks de herfstfestivals – Venetië (2-12 september), Toronto (10-20 september) en het peperdure incrowdfestival Telluride (4-7 september) – dan kunnen we filmjaar 2020 verder afschrijven. Dat zijn dé lanceerplatforms voor het Oscarseizoen, de plek waar kanshebbers in de etalage worden gezet.
Consultant Noah Cowan stelt op filmsite Indiewire dat er vier meningen over filmfestivals zijn. ‘Absolutisten’ vinden ze moreel ondenkbaar zolang er geen vaccin is, ook al duurt dat nog een jaar. ‘Conservatieven’ menen dat filmvertoning en -debat vooral online moet blijven, met incidenteel veilige vertoning in een drive-in, pleinbios of alleen voor bezoekers met ‘coronapaspoort’ met antilichamen tegen het virus. ‘Radicalen’ vinden elke voorzorg nonsens: een overwegend rechtse minderheid.
Directeur Alberto Barbera van Venetië bevindt zich in de grootste, meest opportunistische factie: de ‘optimisten’. Blijft de pandemie min of meer onder controle, dan is een filmfes
Een groot filmfestival is een ideale petrischaal voor een virus
tival een verantwoord risico dat gasten al dan niet nemen. Begin mei stuurde Barbera daarover een enquête rond: zouden filmmakers en filmsterren naar het Lido durven komen als hij hun films selecteert?
Het antwoord was kennelijk bevredigend, al wordt het 77ste filmfestival van Venetië veel minder druk en uitbundig dan normaal. Rode lopers, ‘meet en greets’ met filmsterren, volgepakte hotellobby’s, persconferenties of junkets (groepsinterviews) met filmsterren in kleine hotelkamers lijken uitgesloten. Maar met mondkapjes, anderhalve meter afstand, desinfectiepunten en ontsmetting van zalen na elke voorstelling acht Barbera het risico aanvaardbaar. Vermoedelijk zijn er veel minder perspassen dan normaal: vaste gasten die buiten de boot vallen, kunnen wellicht simultaan films meekijken via streaming of vanuit bioscopen in hun eigen land, een techniek waarmee het Rotterdamse IFFR na 2015 pionierde in IFFR Live.
Samenwerking
Voorzichtigheid blijft raadzaam: een groot filmfestival is een ideale petrischaal voor een virus. Duizenden filmmakers, handelaars en journalisten uit de hele wereld zitten de hele dag in volle bioscopen, schudden handen, sluiten deals, schuimen feestjes af en keren na tien dagen met chronisch slaaptekort huiswaarts. Begin deze maand speculeerde vakblad The Hollywood Reporter dat het Sundance
Festival op 23 januari tot 2 februari een ‘super spreading event’ was. De ruim honderdduizend gasten van skioord Park City in Utah nemen van oudsher een ‘Sundance flu’ voor lief, maar dit jaar keerden sommige bezoekers terug met een vreemde, zware en hardnekkige variant. Covid-19 werd bij hen niet gediagnosticeerd; dat opereerde nog onder de medische radar toen.
Venetië zal dit jaar ook meer Italiaanse films dan voorheen programmeren, voorspelt Barbera. Zo’n ‘balkanisering’ zie je ook elders: zo is het internationale filmfestival van Taipei op 25 juni een Taiwanees festival. Al sluit Venetië samenwerking met grote rivaal Cannes in dit rampjaar niet uit. Directeur Thierry Frémaux van Cannes presenteert in juni een lijst van titels die hij zou hebben geselecteerd als zijn festival was doorgegaan. Dat is bedoeld als steuntje in de rug voor artistieke, ‘kwetsbare’ films die het nu zonder prijzen en positieve ‘buzz’ uit Cannes moeten zien te redden in de bioscoop. Een deel gaat in september misschien als ‘geselecteerd door Cannes én Venetië’ op het Lido draaien – een dubbele aanbeveling.
Frémaux noemde in een interview met name Wes Andersons The French Dispatch, de nieuwe Pixarfilm Soul van Pete Docter, Spike Lee’s Netflixfilm Da 5 Bloods en Nanni Moretti’s Three Stories. Niet werkelijk kwetsbare films dus, maar Venetië zal zich in de handen wrijven.