China neemt risico met Hongkong
Voor de VS is Hongkong geen autonoom gebied meer, nu China nieuwe wetten oplegt. Ook in de regio lopen China’s conflicten op.
Nu Beijing nieuwe veiligheidswetten aan Hongkong gaat opleggen, zien de VS Hongkong niet meer als autonoom gebied binnen China. Dat verklaarde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo woensdag. Donderdag besloot het Nationale Volkscongres in Beijing zoals verwacht om nieuwe veiligheidswetten voor Hongkong op te stellen, die onder meer terrorisme strafbaar maken.
Pompeo’s verklaring is zwaar geschut. Het is echter nog niet duidelijk of de VS, die zwaar hechten aan Hongkongs autonomie, zover gaan dat ze de speciale status van de stad opheffen. President Trump beslist daar mogelijk vrijdag over.
Als de speciale status vervalt, gaan de VS Hongkong net zo behandelen als de rest van China. Dat betekent onder andere hoge exporttarieven voor de voormalige Britse kroonkolonie. Veel belangrijker is de aantasting van Hongkong als betrouwbare financiële draaischijf tussen China en de buitenwereld.
Amerikaanse senatoren werken daarnaast aan een voorstel voor sancties tegen individuen of instellingen die volgens de VS in strijd met de aparte grondwet van Hongkong handelen. Meewerken aan het opleggen van de nieuwe wetgeving gaat zeer waarschijnlijk als zo’n handeling gelden. Ook banken die zakendoen met mensen of instellingen die de wetten uitvoeren kunnen sancties krijgen. Dat zou het moeilijk maken voor Hongkongse banken om zaken te doen met China én de VS.
Nog zwaardere klappen?
Speelt China met vuur? Gaat de economie, toch al zwaar getroffen door de coronacrisis en de handelsoorlog met de VS, nog zwaardere klappen krijgen? En komt een koude of zelfs een warme oorlog met de VS hiermee snel dichterbij?
Het Chinese leiderschap neemt inderdaad grote risico’s. Niet alleen met Hongkong, ook met India. De spanningen rondom de altijd omstreden Indiaas-Chinese grens in de Himalaya nemen dagelijks toe. Militairen van beide landen zouden elkaar eerder deze maand te lijf zijn gegaan en met stenen hebben bekogeld. Dat zou tot zo’n honderd gewonden hebben geleid. Trump bood woensdag aan om te bemiddelen.
India verwijt China de uitbreiding van een vliegbasis en de aanwezigheid van gevechtsvliegtuigen. China verwijt India de aanleg van wegen en landingsbanen bij de feitelijke demarcatielijn. Het conflict tussen India en China, samen goed voor ruim een derde van de wereldbevolking, gaat uiteindelijk over wie het in Zuid-Azië voor het zeggen heeft. De Indiase premier Narendra Modi en de Chinese president Xi Jinping doen niet voor elkaar onder in nationalisme. Dat vergroot de kans op een gewapend conflict, al is geen van beide landen daar op uit.
Eilandenruzie
China vecht op nog een ander front. Door de coronacrisis raakte het nieuws bijna ondergesneeuwd, maar in april besloot China het bestuur over een aantal eilanden in de Paracel- en Spratly-eilandengroepen onder te brengen bij twee nieuw in het leven geroepen districten.
De eilandjes worden ook geclaimd door Vietnam, maar China heeft ze feitelijk bezet. Het leger maakte bekend dat het inmiddels groenten verbouwt op een van de eilanden. Handig om het groeiende aantal Chinese militairen in de regio te voeden.
Het voortbestaan van de Partij is belangrijker dan economische voorspoed
China presenteert de kolonisatie van de eilandjes en atollen in de Zuid-Chinese Zee als defensieve acties die vereist zijn om China’s nationale veiligheid te kunnen garanderen. Ook de acties aan de grens met India en het schrijven van de veiligheidswetten voor Hongkong zijn in Chinese ogen defensief.
De nationale veiligheid is het allergrootste en meest essentiële belang van de Chinese staat. Het voortbestaan van de Communistische Partij van China is ervan afhankelijk. Daarmee is het beschermen ervan belangrijker dan het oordeel van de buitenwacht over China, en belangrijker dan economische voorspoed.
China voelt zich in de kern van zijn bestaan bedreigd, vooral door de VS. Zo ziet China dat Amerikaanse bommenwerpers dit jaar al veertig keer over de Zuid-Chinese Zee zijn gevlogen, drie keer zo vaak als in 2019. China ziet Trumps aanbod te bemiddelen met India als de zoveelste poging van de VS zich te mengen in China’s interne aangelegenheden.
Met hetzelfde argument van nationale veiligheid voelt China zich verplicht de veiligheidswetten in Beijing te schrijven als dat Hongkong zelf niet lukt. Die wetten gaan over de bescherming van Hongkong en het vasteland van China als ondeelbare natie, een concept dat zwaar onder vuur kwam te liggen door de massademonstraties die vorig jaar begonnen.
Die demonstraties zijn voor Beijing geen uiting van de wil van het Hongkongse volk. Ze worden aangesticht door buitenlandse mogendheden – de VS voorop – die het vaderland willen verdelen en de Partij ten val willen brengen. China kan in eigen ogen niet anders dan daar tegen optreden.