Koelte tussen Trump en Twitter
Nadat Twitter een disclaimer plaatste bij een tweet van Trump staan het platform en de president lijnrecht tegenover elkaar.
Amerikaanse sociale netwerken doen sinds het presidentschap van Donald Trump erg hun best neutraal te blijven in een politiek gepolariseerd klimaat, maar de sluimerende ruzie met president Trump is nu toch tot uitbarsting gekomen.
Dinsdag plaatste Twitter voor het eerst een factcheck bij een tweet van de president. Daarin deed de president onjuiste uitspraken over stembusfraude. Trump dreigde daarop woensdag – per tweet – sociale media „krachtig te reguleren of te sluiten”. Volgens hem leggen zij „conservatieve stemmen” het zwijgen op. Donderdag ondertekende Trump een decreet tijdens een persconferentie waarbij hij zei dat Twitter zich „ongepast” had gedragen. Hij noemde de factcheck „niets meer dan politiek activisme”.
De inhoud van het decreet was al eerder uitgelekt: de president wil een onderzoek naar de bescherming die sociale netwerken genieten tegen juridische claims voor wat gebruikers plaatsen. Als ze die bescherming verliezen, kunnen ze een stortvloed aan rechtszaken tegemoet zien.
Vrijdag voorzag Twitter een tweet van de president opnieuw van een waarschuwing. De tweet over de protesten in Minneapolis overtreedt volgens het bedrijf de huisregels over het verheerlijken van geweld. De president sloot het bericht af met „when the looting starts, the shooting starts”, waarmee hij suggereert dat plunderaars neergeschoten kunnen worden. De tweet is niet verwijderd, maar afgeschermd: wie op de waarschuwing klikt kan het bericht alsnog lezen.
Dat Twitter dinsdag twee berichten van de president voorzag van een disclaimer valt historisch te noemen: het sociale netwerk is altijd terughoudend geweest met het factchecken van gebruikers. Het ging om berichten waarin Trump, bepaald niet voor het eerst, beweert dat stemmen-perpost per definitie leidt tot stembusfraude. Hij suggereert dat besluiten van verschillende staten om de verkiezingen per post te laten gaan zolang de coronaepidemie nog niet onder controle is, „illegaal” zijn. en Twitter kunnen niet met, maar ook niet zonder elkaar.
Twitter voorzag de tweets van Trump (meer dan 80 miljoen volgers) van een link naar ‘Lees de feiten’. Wie op de link klikte kon lezen dat volgens verschillende onafhankelijke factcheckers de beweringen van Trump ongefundeerd zijn: er is geen bewijs van een verband tussen briefstemmen en kiesfraude.
Kwestie van tijd
Het leek een kwestie van tijd voordat het tussen Trump en Twitter tot een uitbarsting zou komen. De president en Twitter hebben een verhouding die in veel Hollywoodkomedies tot vuurwerk leidt: ze kunnen niet met, maar ook niet zonder elkaar.
Trump kan niet zonder Twitter omdat het sociale netwerk, zoals hij zelf vaak heeft gezegd, hem in staat stelt zonder tussenkomst van journalisten zijn kiezers te bereiken. Bovendien
draait Trumps campagnestrategie voor een groot deel op het aanvallen van opponenten met ongefundeerde verdachtmakingen. Als sociale netwerken als Twitter liegende politici gaan factchecken of haatdragende berichten gaan afschermen, kan dat Trumps herverkiezing in 2020 in gevaar brengen. Vandaar, zeggen commentatoren in de VS, dat hij de druk op Twitter flink opvoert.
Twitter is op zijn beurt afhankelijk van Trump omdat het belang heeft bij een president in het Witte Huis die sociale media ongereguleerd hun gang laat gaan. Niemand gelooft dat Trump zijn dreigement sociale media te sluiten waar kan maken; zij worden door het First Amendment op de Amerikaanse grondwet beschermd tegen overheidscensuur. Maar dat hij zich hard maakt voor strenge regulering is een bedreiging die Twitter en andere
sociale netwerken – nu ook veel Democraten dat standpunt hebben – er waarschijnlijk liever niet bij hebben.
Tegelijk bezorgt Trump het sociale netwerk hoofdbrekens omdat het onder druk staat om het probleem van desinformatie op het platform aan te pakken. De president is zelf een grootverspreider van desinformatie op het platform, maar Twitter heeft tot nu toe altijd nagelaten de president aan te pakken.
Opvallend genoeg leidde de coronacrisis tot de gewraakte factcheck, zo bleek woensdag uit opmerkingen van een woordvoerder van Twitter. Het netwerk plaatste de afgelopen weken factchecks bij onjuiste en gevaarlijke claims over Covid-19, zoals tweets die een verband leggen tussen de pandemie en de uitrol van het 5G-netwerk. Door positieve ervaringen met coronafactchecks besloot het platform te experimenteren met disclaimers bij andere onjuiste informatie, waaronder desinformatie over verkiezingen.
Toch krijgt het bedrijf nu kritiek omdat het de factchecks niet uitbreidt naar een andere verdachtmaking die Trump deze week deed zonder bewijs, namelijk dat tv-presentator Joe Scarborough in 2001 een vrouw zou hebben vermoord. De vrouw was zijn medewerker toen Scarborough nog een Republikeins afgevaardigde was.
Dinsdag stuurde de weduwnaar een brief aan de topman van Twitter met het verzoek Trumps tweets over zijn vrouw te verwijderen. Volgens Twitter zijn de tweets echter geen overtreding van de huisregels. Topman Jack Dorsey suggereert in een antwoord wel dat zijn bedrijf werkt aan een aanpassing van de regels om dit soort tweets te kunnen verbieden.