‘Europeanen en Arabieren onderschatten de Turken’
Door de Turken zit generaal Haftar zwaar in de verdrukking, al is hij niet verslagen. „Europa blijft steeds volkomen passief.”
Het leek velen een kansloze missie, toen Turkije in januari intervenieerde in Libië ten gunste van de door de Verenigde Naties erkende regering van premier Fayez al-Serraj. Die zat zwaar in de verdrukking. Maar met Turkse hulp wist hij de troepen van zijn rivaal, generaal Khalifa Haftar, flink terug te drijven.
Toch is dit niet het einde van de oorlog, die al sinds de val van het bewind van kolonel Gaddafi in 2011 woedt. „Haftar heeft pijnlijke nederlagen geleden”, zegt Jalel Harchaoui, een Libië-expert die aan denktank Clingendael is verbonden, telefonisch. „Maar hij kan nog niet worden afgeschreven. Hoewel de Russische strijders van de Wagner Groep zich hebben teruggetrokken uit het westen van Libië, staan zijn Libische en Soedanese troepen nog bij Tripoli en hij beheerst het oosten en zuiden.”
Waarom had de Turkse ingreep succes?
„De Turken zijn militair gezien heel competent. Ze zetten goed getrainde Syrische strijders [huurlingen die eerder tegen het Syrische regime vochten] in Libië in met een degelijke bewapening, waaronder effectieve drones. Sinds maart blijkt dat hun strategie werkt. Europeanen en Arabieren hebben de Turken onderschat.”
Laten Haftars buitenlandse bondgenoten hem nu in de steek?
„De Russen en Egyptenaren zijn al langer niet te spreken over Haftar. Ze waren tegen zijn idee om Tripoli vorig jaar aan te vallen. Egypte ziet liever dat hij zich tot Oost-Libië beperkt en het ergert de Russen dat Haftar zich niet gewilliger gedraagt jegens zijn sponsor in Moskou. De Russen laten hun operaties in Libië overigens betalen door de Verenigde Arabische Emiraten. Die blijven achter Haftar staan, om ideologische redenen. Dat zou kunnen veranderen als de Verenigde Staten druk op de Emiraten uitoefenen maar daarvoor zien we nog geen aanwijzingen.”
Maar de Russen hebben nu wel acht gevechtsvliegtuigen gestuurd?
„Ja, dat is belangrijk. Zo raakt de Russische staat erbij betrokken. Maar het zijn de Emiraten die alles betalen en zij namen het initiatief hiertoe. Vermoedelijk denken de Russen zo meer macht te krijgen in Libië. Het is ook een duidelijk signaal aan de Turken: ga niet te ver buiten Tripoli.”
Telt ook dat Haftar in Libië steun verliest?
„De realiteit is dat de binnenlandse factor er minder toe doet. Buitenlandse mogendheden hebben enorme invloed. Bij alles valt op de achtergrond een buitenlandse stem te beluisteren. Maar Haftar is nog niet weg. Hij heeft er, net als Gaddafi, voor gezorgd dat er geen duidelijke opvolger is. Hij is de man met de connecties in het buitenland en kan niet zo opzij worden geschoven.”
En kan Europa nog verschil maken?
„Voor Europa is het te laat. Zij hebben de aansluiting gemist. Ze hebben toch al een reputatie van niets doen bij de mensen in het Midden-Oosten en Azië. De Europeanen blijven steeds volkomen passief.”
Dreigen Turkije en Rusland met elkaar te botsen in Libië?
„Turkije en Rusland willen geen herhaling van wat er in het Syrische Idlib gebeurde, toen Turkse militairen werden gedood door Russen. Ze overleggen met elkaar over Libië. Het is zelfs denkbaar dat ze na verloop van tijd een bestand sluiten.”