Lufthansa stuit op Europese grenzen
De redding van Lufthansa loopt vertraging op. De Europese Commissie heeft geen moeite met leningen, wel met kapitaalinjecties.
Stel: je bent commissaris van de Lufthansa Group, een concern met 138.000 werknemers en een omzet van 36,4 miljard euro in 2019. Het aantal passagiers is door de coronacrisis gedaald naar 1 procent van het normale aantal. Het bedrijf verliest al weken 1 miljoen euro per uur. Er ligt een reddingsplan van de Duitse regering ter waarde van 9 miljard euro. En dan zeg je als toezichthouder: nee, niet onder deze voorwaarden.
Dat is wat er deze week gebeurde bij de nationale luchtvaartmaatschappij van Duitsland, en bij de dochterbedrijven in België, Oostenrijk en Zwitserland. Maandag bereikte de bedrijfstop een akkoord met de overheid over een steunpakket. Lufthansa ontvangt een kapitaalinjectie van 5,7 miljard euro en een lening van 3 miljard euro. Via een staatsfonds koopt de regering voor 300 miljoen euro 20 procent van de aandelen. Dat kan worden verhoogd naar net iets meer dan 25 procent, om een vijandige overname te blokkeren. De staat krijgt twee zetels in de raad van toezicht. Er gelden geen ‘groene’ voorwaarden.
Maar woensdag stak de raad van toezicht, die voor de helft uit werknemersvertegenwoordigers bestaat, hier een stokje voor. De voorwaarden die de Europese Commissie aan het reddingsplan stelt, leiden volgens de raad tot een verzwakking van de knooppunten Frankfurt en München en daarmee van het mondiale netwerk van Lufthansa. Een „intensieve analyse” van de gevolgen voor het bedrijf is vereist. Steun via het staatsfonds is wel de enige optie om de kas aan te vullen, erkennen de toezichthouders. Lufthansa is terug bij af.
Centraal in het politieke pokerspel staat de dominantie van Lufthansa op de luchthavens van Frankfurt en München, waar de maatschappij twee derde van de slots (landingsrechten) bezit. Naar verluidt eist de Europese Commissie dat Lufthansa 72 slots inlevert om concurrenten – lees: Ryanair – meer ruimte te geven en een ‘eerlijk speelveld’ te garanderen. Michael O’Leary, topman van Ryanair, kondigde al aan bezwaar te gaan maken tegen de Duitse steun, vanwege oneerlijke concurrentie.
Trots op kraanvogel
De voorlopig mislukte redding komt hard aan in Duitsland. De ‘kraanvogel’ (naar het logo) geldt nog altijd als de nationale trots, ook al is het bedrijf sinds 1997 volledig geprivatiseerd.
Boulevardkrant Bild kopte donderdag op de voorpagina strijdlustig:
„Merkel tegen Von der Leyen: Miljardenstrijd om onze Lufthansa”. Politici, onder wie Europarlementariër Markus Ferber (CDU), waarschuwden de Commissie Lufthansa niet anders te behandelen dan Air France-KLM.
De Europese Commissie wil dat er ook na corona een gelijk speelveld is
Het is in het belang van de Europese Unie om een uitverkoop van de Europese industrie ten gevolge van corona te voorkomen, waarschuwde minister van Economische Zaken Peter Altmaier (CDU). Na de crisis is er weer behoefte aan ondernemingen die kunnen concurreren, aldus Altmaier.
De Brusselse reactie op de Franse en Duitse steun voor de nationale maatschappijen lijkt inderdaad uiteen te lopen. Op 4 mei stemde de Europese Commissie in met staatssteun à 7 miljard euro voor Air France. Die leningen en leninggaranties voldoen aan de versoepelde regels voor staatssteun die de Commissie vanwege de coronacrisis hanteert.
De Commissie beoordeelt elke aanvraag voor staatssteun apart, zegt een woordvoerder. Een lening die moet worden terugbetaald en het bedrijf met een schuld opzadelt, zoals bij Air France, is iets anders dan een kapitaalinjectie door de overheid. De Commissie wil dat er ook na de coronacrisis een gelijk speelveld is, in het belang van alle Europese bedrijven en consumenten. Mededinging geeft de doorslag: een partij mag geen machtspositie krijgen dankzij steun.
Tot nu toe heeft de Commissie drie reddingsacties voor luchtvaartmaatschappijen goedgekeurd. Naast die van Air France gaat het om leningen voor het Zweeds-Deense SAS en het Duitse Condor. Volgens de Commissie-woordvoerder is het Lufthansaplan nog niet aangemeld in Brussel. Dat geldt ook voor het KLM-plan, waar het ministerie van Financiën, KLM en banken nog over onderhandelen. Het risico op afwijzing door Brussel lijkt echter klein, omdat er geen directe gift aan te pas komt.
De redding van Lufthansa wordt ook elders in Brussel nauwlettend gevolgd. De Lufthansa Group omvat Eurowings, Austrian Airlines, Swiss en Brussels Airlines. Die laatste maatschappij (48 vliegtuigen, 4.200 werknemers) staat op omvallen en kan snel slachtoffer worden van de uitblijvende steun voor Lufthansa.