Een mondkapje hoeft niet saai te zijn
De provinciale samenwerking met Forum voor Democratie in Noord-brabant zorgt voor onrust binnen het CDA. NRC benaderde bijna 160 lokale Cda-politici met de vraag of een landelijke dan wel een lokale samenwerking tot de opties behoort. De weerzin blijkt gr
DEN HAAG. „Never nooit niet”, zegt Marleen Michielsen-goyvaerts, Cda-raadslid in Woensdrecht. De vraag was: ziet u een landelijke samenwerking met Thierry Baudets FVD zitten? In het provinciebestuur van haar eigen Noord-brabant zitten de christendemocraten sinds kort in een bootje met Forum. NRC vroeg de afgelopen weken aan zo’n 160 Cda-politici uit de gemeente en provincie of ze dit landelijk ook een optie vinden.
„Never nooit niet.” Die reactie is niet ongewoon: uit de rondgang blijkt dit sentiment breed te worden gedeeld. Ook is gevraagd of de politici zelf, in de gemeente of provincie, wel samen zouden kunnen werken met FVD. Dat roept duidelijk minder weerzin op: ongeveer 60 procent vindt dat er onderhandeld zou kunnen worden met FVD, zij het met een hoop mitsen en maren. Maar landelijke coalitievorming is een brug te ver: daar is juist twee derde ronduit tegen.
Wat vooral opvalt, is het waaróm. De ene CDA’ER struikelt over de ideeën van FVD. De ander over de onervarenheid van de jonge partij. Maar één reden springt er uit: Thierry Baudet zelf. „Die wekt afkeer”, zegt Michielsen-goyvaerts. De tweet waarin hij Ns-medewerkers aanzag voor Marokkanen die vrouwen lastigvielen en de aanvallen op rechters worden regelmatig genoemd. Maar veel Cda’ers vatten de uitspraken van Baudet ook persoonlijk op: de uithalen naar het ‘partijkartel’ zien ze als een aanval op hun eigen partij.
„Met Baudet als leider zie ik mijn CDA niet landelijk samenwerken met FVD”, zegt Henny van Dooren-van Beers, raadslid in Eersel, Noord-brabant. Baudets recente uitspraak bij Geenstijl dat de „cultuurmarxistische linkse mainstream”, waaronder hij het CDA ook rekent, alleen maar uit is op „de vernietiging van Nederland” heeft haar verbijsterd. „Je kun niet iemand schofferen en dan later zeggen dat je het niet zo bedoelt”, zegt Van Dooren-van Beers.
„Zoals Baudet zich opstelt, is het lastig samenwerken. Hij zei dat wij het land proberen kapot te maken”, stelt René Bolle, raadslid in Groningen. „Ook in je privéleven ga je niet zomaar samenwerken met mensen die in de media roepen dat jij niet goed bent”, zegt Jos Vos, raadslid in Heeze-leende, Noord-brabant. „Geroeptoeter past niet bij het CDA”, zegt Erik Verbogt, raadslid in Bergen op Zoom. „Ik vind één Wilders wel genoeg.”
Pvv-trauma
Van de 158 benaderde bestuurders wilde driekwart meewerken aan de enquête. Zij vormen een goede afspiegeling van alle 1.800 provinciale en lokale politici. De steekproef, alhoewel relatief klein, helpt inzicht te krijgen in breder gedragen sentimenten binnen de partij.
Wat de rondgang ook leert: het trauma van 2010, toen het CDA samenwerkte met de PVV, zit nog steeds heel diep. Die episode verscheurde de christendemocraten. Veel Cda’ers hebben het gevoel „terug bij af” te zijn. „Dat word ik ook gevraagd op verjaardagsfeestjes of als ik met leden spreek”, stelt Nuri Kevek, raadslid in Heerhugowaard (Noord-holland).
Voor sommige Cda’ers is Forum zelfs een tikkeltje erger dan de PVV. „Toen met de PVV ging het om mensen uitsluiten en in een hoek zetten”, zegt Klaas Kroezen, raadslid in Hoogeveen (Drenthe). „Nu gaat het ook om de rechtsstaat. Ook hun standpunt ten aanzien van Europa is niet goed. De EU heeft ervoor gezorgd dat we al 75 jaar in vrede leven en geen honger meer hebben. Het is nu ook een machtsblok tegenover China en VS. Kwalijk dat Baudet dat als historicus niet ziet.”
Europa lijkt een rode lijn. Er is overwegend (maar niet alleen maar) waardering voor de zuinige opstelling van Cda-minister Wopke Hoekstra (Financiën) richting Europa, maar de door FVD gedroomde ‘Nexit’ stuit Cda-bestuurders tegen de borst. „Het CDA laat Europa nooit vallen, want het einde van de EU betekent oorlog”, zegt Aike Maarsingh, raadslid in Stadskanaal (Groningen). Maarsingh staat best open voor samenwerking met de partij, zelfs landelijk, maar dan moet Forum „de kritiek op de EU loslaten”.
De samenwerking in Noord-brabant maakt Cda’ers onrustig, zo blijkt ook uit het Nrc-onderzoek. De angst dat de lokale samenwerking een opmaat is voor een landelijk politiek avontuur, zoals in 2010 met de PVV, is groot. Zo groot dat partijvoorzitter Rutger Ploum vorige week een open brief publiceerde. Tijdens de formatiebesprekingen in Noord-brabant hield de partijvoorzitter zich opmerkelijk stil, wat tot speculaties leidde over de Cda-koers. Vorige week, na „veel vragen” te hebben ontvangen, probeerde Ploum alsnog klare wijn te schenken – en ook hij ziet Baudet als een obstakel. „Meerdere uitspraken van de politiek leider van FVD zijn in mijn ogen niet verenigbaar met de principes die wij als CDA hoog houden.”
Landelijk gaat over landelijk
Had het partijbestuur veel eerder een duidelijke positie in moeten nemen? Zo’n 60 procent van de ondervraagden vindt van niet. „Landelijk gaat over landelijk, lokale mensen weten goed wat er in hun omgeving speelt”, zegt Aagtje Elderman-star, raadslid in Loppersum (Groningen). „Ik zou me onprettig voelen als het landelijk bestuur dictaten oplegt.”
Die opvatting opent de weg naar samenwerking in de provincie en de gemeente. Zo’n 60 procent van de ondervraagde Cda’ers zou zelf kunnen samenwerken met FVD – al worden daar dan de nodige voorwaarden aan verbonden. Of je daartoe overgaat of niet „ligt aan de mensen”, zeggen heel veel Cda’ers. En ook bij Michielsen-goyvaerts verandert „never