‘Terug naar ‘normaal’ is gevaarlijke illusie’
Gaat de mens op de oude voet verder, al is het op anderhalve meter afstand, dan zal er weer een pandemie komen, zegt filosoof René ten Bos. „Het milieu is net zo belangrijk als volksgezondheid. De V én de M in RIVM.”
Wat te denken van de ecologische catastrofe genaamd ‘de mensheid’? Met die vraag houdt hoogleraar filosofie en voormalig Denker des Vaderlands René ten Bos (60) zich al jaren bezig. Vorig jaar, vóór de uitbraak van Covid-19, publiceerde hij Extinctie, een boek over het uitsterven van soorten en de mens. Als Denker des Vaderlands gaf hij honderden lezingen en reisde scholen af om met leerlingen te filosoferen over het voortbestaan van de planeet. Dat leverde soms grappige situaties op. Tijdens een filosofiequiz met kinderen van groep 8 stelde hij de vraag: wat is het verschil tussen dier en mens? „Het beste antwoord kwam van een jongetje van een jaar of tien”, vertelt hij aan de telefoon vanuit zijn woonplaats Nijmegen. „Hij zei: ‘De mens is de enige soort waarvan het wijfjesexemplaar een bh draagt.’” Filosofisch gezien is dit niet juist – het is geen kenmerk, eerder een toevalligheid dat een deel van de mensheid een bh draagt – maar Ten Bos vond het een uitstekend antwoord. „Hij won de quiz.”
Ook discussieerde hij met leerlingen over hun ‘ideale planeet’. Het is een kwestie waar de filosoof, zeker sinds de uitbraak van het coronavirus, zelf ook antwoord op probeert te geven. „Ik zie de aarde als een plek waar mensen blijven denken over de toekomst. Mensen zijn anticiperende wezens, we kunnen niet leven zonder toekomstperspectief, moeten ‘het mogelijke’ kunnen bedenken. Dat is van groot belang. Zeker nu.”
Want wanneer een overheid maatregelen treft zonder enige vorm van perspectief, gaat het mis, zegt Ten Bos. „De intelligente lockdown is een poging om mensen hoop te blijven