De coronacrisis: fast forward naar de toekomst

Hoe veranderen de strategieën van grote bedrijven door de pandemie? Topadviseurs van Mckinsey, Bain en Deloitte zien in de bestuurskamers al enorme verschuivingen.

Is de pandemie een resetknop? Een pauzeknop? Een stopknop misschien zelfs wel? De coronacrisis is voor multinationals meer een vooruitspoelknop, als je het hun topadviseurs vraagt: fast forward. „Trends die we verwachtten in 2030 of 2035 zijn ineens nu al werkelijkheid”, zegt senior partner Sven Smit van Mckinsey. „In dagen is gebeurd waarvan we dachten dat het in tien jaar zou gebeuren.” Kijk alleen al naar thuiswerken en digitaal vergaderen.

Normaal is er volgens managing partner Wassili Bertoen van het Deloitte Center for the Edge een ‘corporate immuunsysteem’ dat veranderingen tegenwerkt: gevestigde belangen, een natuurlijk afweersysteem van mensen tegen grote verandering. „Het virus heeft ook het corporate immuunsysteem deels platgelegd. Bestuurders zeggen: ‘Ik ben jaren bezig geweest met veranderingen die ik nu in één of twee weken kon doorvoeren’.”

NRC sprak met vier topconsultants die multinationals adviseren over het nieuwe normaal na corona. Sven Smit, medevoorzitter van Mckinsey Global Institute, senior partners Jenny Davis-peccoud en Michael Jongeneel van Bain & Company en managing partner Wassili Bertoen van het Deloitte Center for the Edge, dat bedrijven adviseert bij transformaties.

Ze kunnen vanwege de vertrouwelijkheid van hun adviezen niets zeggen over specifieke bedrijven, maar zien scherp wat er nu speelt in bestuurskamers wereldwijd, en horen dagelijks de vragen waarmee topbestuurders zitten. Ze zijn nauw betrokken bij de coronateams.

Wat is hun indruk van hoe het bedrijfsleven er na het virus komt uit te zien?

Bedrijven werken driftig aan schokbestendiger aanvoerlijnen, zullen permanent anders nadenken over reisafstanden en digitale diensten. Ze willen veel minder afhankelijk zijn van verre leveranciers. De kernwoorden die steeds klinken zijn: online, duurzaam, lokaal, buffers, deglobalisering, schokbestendigheid. Het bedrijfsmodel verandert volgens hen van just in time naar just in case – de crisis heeft in elk geval het taalgebruik van de consultants onaangetast gelaten.

De onzekerheid is natuurlijk een terugkerend thema. Volgens een onderzoek van Mckinsey denkt ongeveer 40 procent van de topbestuurders van grote bedrijven dat deze crisis langer dan drie jaar gaat duren. „Dan heb je het over een Grote Depressie-achtige schok”, zegt Sven Smit. „Dan wordt het heel lastig om een plan te maken. Dat dwingt de blik tegelijk naar overleven én veel verder naar voren. Veel ceo’s zitten al ver in 2022 te plannen. Normaal ligt de nadruk op wat het komende halfjaar tot jaar gaat brengen.”

Dat ziet ook Michael Jongeneel van Bain. „De crisis zorgt duidelijk voor een intrinsieke motivatie om na te denken over waartoe bedrijven op aarde zijn”, zegt hij. „Het leidt tot veel bewustere keuzes over de toekomst.”

De onzekerheden worden onder meer veroorzaakt doordat allerlei grote ontwikkelingen nu plotseling omdraaien. Er was bijvoorbeeld een trend dat kleinere merken het wonnen van de grote, denk aan het succes van ambachtelijke bierbrouwerijtjes. Dat lijkt in één klap te zijn omgekeerd omdat de grote merken schokbestendiger zijn. Ook is de invloed van de overheid in de economie door alle steunpakketten ineens veel groter. Wat gaat dat veranderen? En dan is er nog de kans op een eventuele tweede golf van besmettingen, en de geopolitieke instabiliteit – het zijn moeilijke tijden om iets zinnigs over de toekomst te zeggen. Maar de adviseurs menen al wel een aantal blijvende veranderingen te zien in het internationale bedrijfsleven.

Ze zijn unaniem in hun vaststelling dat de omvang van deze economische schok nog niet genoeg doordringt in de pers en bij het grote publiek. „Als ik met banken kijk naar hoeveel bedrijven kans lopen om failliet te gaan…”, zegt Sven Smit. „In sommige segmenten loopt dat in de tientallen procenten, in het mkb houden veel bedrijven het nog maar een paar weken uit.” Grote multinationals hebben vaak veel meer vet op de botten, maar zijn wel massaal afhankelijk van kleinere bedrijven in hun aanvoerlijnen.

Dat dwingt bedrijven om daar heel diep in te kijken. „Vroeger was dat misschien twee lagen diep: jij koopt bij iemand in,