Vader van de Informator

Hans Ree

In 1966 won Tigran Petrosian in Moskou de Wkmatch tegen Boris Spasski en in Havana spaarde Cuba kosten noch moeite voor de olympiade, zodat een Cubaanse krant kon schrijven dat het hele land een geweldig schaakbord was geworden. President Fidel Castro, hoofd van het organiserend comité, speelde zelf een partijtje tegen de Mexicaanse meester Terrazas, waarbij hij geholpen werd door wereldkampioen Petrosian en Terrazas door Bobby Fischer. Het schijnt dat Castro won.

Dit waren belangrijke gebeurtenissen, maar er gebeurde in 1966 ook iets dat nog belangrijker zou worden voor de ontwikkeling van de schaakwereld. In Beograd werd de uitgeverij opgericht die de Informators ging publiceren, eerst twee keer per jaar, tegenwoordig vier keer per jaar. Hun Sahovski Informator bevatte oorspronkelijk bijna alleen zetten en symbolen en nauwelijks gewone woorden. Het was de bedoeling dat alle belangrijke partijen van een afgelopen periode er te vinden waren. De leider van het project was de Joegoslavische grootmeester Aleksandar Matanovic, die vorige week zaterdag 90 jaar werd.

In de jaren vijftig hoorde Matanovic bij de twintig sterkste schakers van de wereld. Hij was vaak bij het Hoogovenstoernooi, dat hij in 1957 won, en hij was een steunpilaar van het Joegoslavische team dat op de olympiades zes keer zilver won. Joegoslavië was toen een schaakgrootmacht en er waren jaarlijks tientallen internationale toernooien. Wie in Joegoslavië kwam en zei dat hij schaker was, werd door de treinconducteur aan de borst gedrukt.

De Informators en de openingsencyclopedieën werden onder hoofdredacteur Matanovic even onontbeerlijk voor ambitieuze schakers als later de digitale databases zouden worden. „We zijn allen kinderen van de Informator”, zei Garry Kasparov.

Nee, er was één grootmeester die lang standhield zonder Informators. Tijdens de olympiade in Nice in 1974 zei Hein Donner opgewonden dat hij in een boekenstalletje iets geweldigs had gevonden. Hij had de Informator ontdekt. We stonden perplex. In 1970 was Donner in een vierkamp in Oestgeest boven Botvinnik en Larsen geëindigd. Hoe kon dat zonder Informator? Matanovic, de vader van de Informator, was een vriendelijke man. Hoe zou het met hem gaan nu hij 90 is geworden? Een artikel op een Servische website stelde me gerust. „Als je hem nu op straat tegenkomt, zo stevig, rechtop en snel lopend, zou het nooit bij je opkomen dat hij negen decennia van het leven achter zich heeft!” Bravo, Aleksandar!

Aleksandar Matanovic - Eduard Gufeld, match Joegoslavië - Sovjet Unie, Skopje 1969

1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5 e6 7. f4 Pbd7 8. Lc4 b5

Zwart provoceert welbewust het stukoffer dat hem de das om zal doen.

9. Lxe6 fxe6 10. Pxe6 Db6 11. Pd5 Pxd5 12. Dxd5 De3+

Later werd geprobeerd de variant met 12...Pb8 voor