De energie van een kop koffie
Wekelijks stuit Karel Knip in de alledaagse werkelijkheid op raadsels en onbegrijpelijke verschijnselen. Deze week: wat kost het om koffie te zetten en wat levert het op?
naar gemalen paardenhoeven smaakt moeten we maar voor lief nemen.
Ruwweg is voor de bereiding van een kop koffie van 100 ml, inclusief plantage, vuilverbranding en reclamecampagne, 1.600 kilojoule nodig, ontdekte Humbert, en nog méér als de plantage op irrigatie is aangewezen. Maar met die LCA’S kun je, zoals bekend, alle kanten op. De filterkoffie van het koffieapparaat scoort vooral zo slecht omdat is uitgegaan van een zware overdosering aan maalsel: 13,5 gram voor 100 ml koffie terwijl volgens Humbert 9 gram gangbaar is. (En zelfs dat lijkt aan de hoge kant, Awonderzoekers gebruiken maar 8 gram.)
De gewone filterkoffie zou mooier uit de LCA komen als de extractie-opbrengst nog wat steeg, maar dat gaat niet makkelijk. De opbrengst ís al hoog. In een eerdere aflevering van deze rubriek (7 februari) kwam ter sprake dat die eenvoudig is te meten. Je weegt bijvoorbeeld 30 gram koffiemaalsel af, voert er op normale wijze heet water door en zet de geëxtraheerde natte prut een dag of vijf op een warme radiator te drogen ‘tot constant gewicht’. De gewichtsafname gedeeld door het oorspronkelijke gewicht van het maalsel is de bedoelde opbrengst (de extraction yield, EY). Uit een reeks Aw-proefjes waarbij steeds 30 gram snelfiltermaalsel met 0,5 liter water werd geëxtraheerd bleek dat de EY zowel bij 95 als bij 75 graden Celsius 25 procent is. (Er spoelde dus ongeveer 7,5 gram weg). Bij grove maling is de EY maar 20 procent. De extractie-opbrengst voor het cold brew-procédé (24 uur bij kamertemperatuur) bleek 24 procent. Dat verschilt, gezien de onnauwkeurige meting, niet van de hete extractie. In het Italiaanse espressoprocedé worden trouwens wel EY’S van 31 procent gehaald.
Bij de bereiding van de gewone filterkoffie kan de EY iets minder zijn dan bij de genoemde proefjes, maar veel zal het niet schelen. Het betekent dat er per 100 ml zwarte koffie zo’n
2,3 gram droge stof wordt opgenomen. Als die uit intacte koolhydraten of eiwitten zou bestaan (natuurlijk niet zo waarschijnlijk na het branden) zouden ze een calorische waarde van 39 kilojoule hebben.
Wat zeggen de voedingsdeskundigen? De ‘caloriechecker’ van het Voedingscentrum meldt dat een teil koffie van 250 ml 8,4 kilojoule aan voedingsstoffen bevat, voor 100 ml komt dat neer op 3,4 kj. Het zijn vooral eiwitten en koolhydraten, denkt de checker. De ‘Voedingswaardetabel’ vond helemaal geen energie in koffie en geeft op dat er per 100 ml maar 1,1 gram droge stof wordt geleverd. De ‘Fooddata Central’ van het Amerikaanse ministerie van landbouw meldt per 100 ml ‘coffee, brewed’ 4,2 kj aan energie en maar 0,6 gram droge stof. Vooral eiwit en vet. We stellen vast: de voedingsdeskundigen vinden koffie totaal oninteressant.