Meer weidevogels met lokale melk
Vlak onder Amsterdam produceren de Boeren van Amstel hun melk op weidevogelvriendelijke wijze. De melk is op steeds meer plekken te koop.
Door
AMSTERDAM. Weidevogels zijn de kroonjuwelen van ons boerenlandschap, en toch gaat het niet goed met de grutto, kievit en tureluur. Door grootschalige landbouw, intensief grondgebruik en uitputtend maaibeleid hebben de weidevogels het zwaar. Ze vinden geen kruidenrijke grassen en dus geen insecten. De grond is vaak te droog.
Het viel melkveehouder Wes Korrel uit polder Ronde Hoep al op, dit jaar: „De grutto’s komen laat of zelfs niet tot broeden, ze zijn te druk met voedsel zoeken en op kracht komen nadat ze uit Afrika zijn teruggekeerd.”
Vlak onder Amsterdam ligt Amstelland, met polders als Ronde Hoep en Bovenkerkerkpolder. Volgens boer Gerard Korrel is dit „de achtertuin van de stad”. Eind 2017 startten 21 van de 40 agrariërs van deze groene tuin in samenwerking met Vogelbescherming Nederland een initiatief: ze begonnen een melkfabriek in Ouderkerk aan de Amstel en noemden zich de Boeren van Amstel. Aanvankelijk produceerden ze zelf volle melk en yoghurt. Maar er deden zich wat kinderziektes voor. De verkoop viel tegen, de marketing was niet professioneel en boeren zijn geen melkmakers of fabrikanten, zij werken in de wei met hun koeien. Eind vorig jaar werd de fabriek geprofessionaliseerd met de aanstelling van ambachtelijke zuivelmakers en een verkoopteam.
Wes Korrel en collega Gerard Korrel, tevens bestuurslid, zijn weidevogelliefhebbers. In hun bedrijven hangt de zogenaamde ‘stallijst’ waarop ze elke dag hun waarnemingen van de weidevogels noteren en nadere bijzonderheden als balts- en broedgedrag. Gerard Korrel: „De Amstellandse natuurzuivelfabriek produceert op dit moment zo’n 400.000 liter melk per jaar. We zouden met gemak ruim een miljoen kunnen halen, want het aanbod van onze koeien is voldoende.”
Last van coronacrisis
„Jammer genoeg ondervond de fabriek ook de gevolgen van de coronoacrisis”, laat directeur Michel Penterman weten. „We zijn twee weken terug een crowdfundingsactie begonnen. Die heeft tot nu zo’n 100.000 euro opgeleverd, van de beoogde 150.000. We bieden bijvoorbeeld een Troostdoos aan, met natuurzuivere producten uit de omgeving.”
Begin maart merkten de Boeren van Amstelland al dat de vraag terugliep, vooral van de horeca. „Onze melk is uitstekend geschikt voor cappuccino”, zegt Gerard Korrel. „Hij schuimt goed op. Aan onze volle melk proef je de seizoenen, dat maakt het zo bijzonder. En van elke koe weten we hoeveel melk ze geeft, hoe vet en hoe eiwitrijk.”
Terwijl we over het land van Wes Korrel lopen zien we grutto’s, kieviten, leeuweriken en tureluurs. Kees de Pater van Vogelbescherming vertelt dat Ronde Hoep „een van de grootste ongeschonden polders van ons land is. Er loopt bijvoorbeeld geen weg doorheen. En in het midden ligt een langgerekte strook beschermd natuurgebied, daar mag niemand komen en daar directeur Boeren van Amstel vindt geen bedrijvigheid plaats.” De weidevogelvriendelijke boeren volgen een secuur en afwisselend maaibeheer, zodat de broedvogels altijd veilig zijn, het gras kruidenrijk is en de jongen dekking vinden. Ook zorgen ze voor nestbeschermers die voorkomen dat de koeien een grondnest vertrappen.
„Ik laat de koeien ook ‘voorgrazen’, zoals dat heet,” zegt Wes Korrel. „Dan mogen ze kort in een weiland waar later de nesten komen, want al te hoog gras is niet goed. Van cruciaal belang is dat het grondwaterpeil voldoende hoog staat om de weide vochtig te houden.”
De Pater van Vogelbescherming constateerde een vooruitgang van de weidevogels in het gebied, dankzij de inzet van de boeren. Behalve de crowdfunding heeft men besloten om op iedere liter melk 5 cent voor weidevogels te bestemmen, zodat de consument beseft dat hij een concrete bijdrage levert aan de weidevogels. De Pater: „Je moet het ook zien als een vorm van beloning aan de boeren, want ze leveren extra inspanning.”
Zuivelproducten, de boeren en de weidevogels vormen een nauwe en ook delicate samenhang. Volgens Penterman begrijpen de consumenten, mede door de coronacrisis, dat de toekomst ligt in lokale producten: „De afstand tussen ‘gras en glas’, zoals wij het noemen, is hier maar tien kilometer. Het lukt ons gelukkig steeds beter om melk van de Boeren van Amstel, naast horeca als het Amstelhotel en De Ijsbreker, ook aan te bieden aan de supermarkten in de regio, waaronder
Coop, Plus, Jumbo en Albert Heijn [adressen op de website]. Er is zelfs concrete belangstelling van landelijke ketens om lokale zuivel in het assortiment op te nemen. Professionals kunnen terecht bij leveranciers als De Kweker, Dick Schaap, Chef’s Centraal en Den Hertog.”
Ook leveren de Amstelboeren melk aan grote speler Frieslandcampina, dat hun initiatief ondersteunt, vertelt Penterman. „Zij mogen 30 procent van de melk reserveren voor streekgebonden initiatieven.”
Weer meer vogels in Amstelland
Na het dieptepunt van de weidevogels in de jaren zeventig is er, aldus De Pater, vooral in Amstelland een kentering ten goede gekomen. Daar zijn de aantallen nu op het vroegere niveau terug – ook tot vreugde van de boeren zelf. Wes en Gerard Korrel herinneren zich goed de vele grutto’s en kieviten van vroeger: „We willen dat graag weer terug hebben”, zeggen ze. „Wij vinden het van belang dat mensen niet alleen onze natuurzuivel, maar ook het boerenlandschap waarderen. Streekgebonden producten vertellen juist veel over de plaats waar het vandaan komt. Dat interesseert mensen steeds meer.”
De Boeren van Amstel wisselen kennis uit met diëtisten van het professionele voetbal en met Topsport Amsterdam. Gerard Korrel: „Hierdoor kunnen we de verhouding tussen eiwitten, vetten en mineralen in de melk zo optimaal en gezond mogelijk maken.”
De afstand tussen ‘gras en glas’, zoals wij het noemen, is hier maar tien kilometer
Inl. boerenvanamstel.nl