D66 zoekt een leider, maar wie wil nog?
D66 is op zoek naar een nieuwe leider. Op de valreep veranderde het speelveld: minister Ollongren wil niet meer, minister Kaag wordt genoemd voor de WTO.
Wie wordt de nieuwe partijleider van D66? Maandenlang klonken als antwoord op die vraag steeds weer dezelfde namen: Sigrid Kaag, Rob Jetten en, in mindere mate, Kajsa Ollongren.
Maar afgelopen donderdag, een paar dagen voor de kandidaatstelling voor het partijleiderschap opengesteld zou worden, veranderde het speelveld in nog geen drie uur tijd en in twee televisieuitzendingen.
Ze wilden het allebei, een vrouw als premier. In de zomer van vorig jaar had Sigrid Kaag, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, nog gezegd tegen het AD: „Ik wil ook zeggen dat het goed is dat er een vrouwelijke minister-president komt. Dat we ook dat glazen plafond eens een keer doorbreken”. Een maand later had vicepremier en minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Kajsa Ollongren in dezelfde krant gezegd: „Het is toch gek dat wij in zo’n mooi, vrij land leven, een land waar je je talenten kunt ontplooien, waar je alles kunt worden, ook als meisje, maar dat we nog nooit een vrouwelijke minister-president hebben gehad?”
En donderdag waren het dezelfde twee vrouwen die de hoop op een eerste vrouwelijke D66-premier deden verdwijnen, of op zijn minst flink aan het wankelen brachten. In het tv-programma Dit is M zei Kajsa Ollongren, die sinds kort weer aan het werk is na vijf maanden ziekteverlof, dat ze de strijd om het lijsttrekkerschap niet aangaat. „Het lichaam kan op een gegeven moment ook zeggen: je kan het wel willen, maar het kan niet.”
Sigrid Kaag naar de WTO?
Op dezelfde dag dat Ollongren die woorden uitsprak, bleek dat een van de belangrijkste kandidaten voor het lijsttrekkerschap, Sigrid Kaag, wordt getipt als directeur-generaal van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Volgens Nieuwsuur zou Kaag haar interesse hebben getoond en wordt er door haar internationale collega’s voor haar gelobbyd. De huidige chef, de Braziliaan Roberto Azevedo, maakte onlangs bekend vervroegd te vertrekken. Zijn positie komt eind augustus vrij. In Trade Secrets, een veelgelezen nieuwsbrief over wereldhandel van de Financial Times, werd Kaag donderdag genoemd in een lijst met kanshebbers om Azevedo op te volgen.
Daarmee is haar kandidatuur nog lang geen uitgemaakte zaak. En niet iedereen in de partij gelooft dat Kaag daarmee ook echt uit de race om het D66-lijsttrekkerschap is gestapt. Dat ze glunderend van trots voor de camera van Nieuwsuur een reactie gaf op de geruchten – en die niet al te hard ontkende – kan ook een andere reden hebben: dat er internationaal aan haar getrokken wordt versterkt haar positie juist als de partij haar straks als premierkandidaat naar voren schuift.
Het is niet voor het eerst dat Kaag getipt wordt voor een functie buiten Nederland. Door haar ervaring in de internationale politiek, ze was als onder-secretaris-generaal van de Verenigde Naties verantwoordelijk voor de vernietiging van chemische wapens in Syrië, heeft ze internationaal aanzien. Toen ze net aantrad als minister werd haar vaak de vraag gesteld of de Nederlandse politiek wel bij haar zou passen. Was die niet te beperkt voor haar? In de partij klinkt die vraag allang niet meer. Kaag wordt gezien als de nieuwe hoop voor D66, een partij die er tien maanden voor de verkiezingen in de peilingen niet goed voor staat.
Jettens positie nog niet duidelijk
Onder leiding van Rob Jetten, sinds eind 2018 fractievoorzitter, raakte de partij afgelopen week een dieptepunt in de peilingen. In de meest recente peilingwijzer, een afgewogen gemiddelde van verschillende opinie-onderzoeken, staat de partij op zeven tot elf zetels. De huidige Tweede Kamerfractie bestaat uit negentien leden. Jetten heeft steeds gezegd pas in de zomer te beslissen of hij na de verkiezingen van 2021 terug wil keren als partijleider. In de partijtop klinkt nu dat Jetten die beslissing nog voor het zomerreces bekendmaakt.
De partij is deze regeerperiode weinig zichtbaar geweest. Op alle thema’s die voor D66 zo belangrijk zijn: onderwijs, Europa, duurzaamheid, vindt er wel beweging plaats maar óf D66 weet die niet te verzilveren óf wat er gebeurt gaat juist in tegen waar D66 voor staat.
Deze dinsdag opent de kandidaatstelling voor het partijleiderschap, leden hebben tot 2 september om te stemmen.
Dat er naast Kajsa Ollongren en Sigrid Kaag meer vrouwelijke D66’ers zijn die interesse hebben in het partijleiderschap bleek al na het vertrek van Alexander Pechtold. Naast Rob Jetten en Paul van Meenen stelde toen ook Kamerlid Salima Belhaj zich verkiesbaar. In een interview met Het Parool zei ze vorig jaar: „Ik heb altijd de houding dat mensen hun vinger moeten opsteken als ze ergens geschikt voor zijn. Je moet niet angstig zijn. Je kunt wel eindeloos blijven praten over emancipatie, maar je moet het zelf doen.”
Minister
Niet alle D66’ers denken dat Kaag echt uit de race is voor het partijleiderschap