‘Wat als we de geboorte misten?’
Wereldwijd hebben ouders die via een draagmoeder in het buitenland een kind krijgen problemen om bij de baby’s te komen.
Pieter en Ferdi uit Lemmer, Friesland, verwachtten twee baby’s in Jacksonville, North Carolina. De meisjes groeiden in de buik van een Amerikaanse draagmoeder die op 1 mei was uitgerekend. Begin april zouden de vaders naar de Verenigde Staten vliegen om ruim van tevoren bij de geboorte van de tweeling te zijn. De tickets waren geboekt, de kinderkamer was roze en groen geschilderd – en toen dook het coronavirus op. Trump gooide de grenzen met Europa dicht.
„Toen we het nieuws zagen raakten we in paniek”, zegt Pieter Sombogaard-van Iren, telefonisch. „Wat als we het land niet meer in konden en hun geboortes zouden missen?”
De spermacellen van Pieter (35) en Ferdi (41) hadden in een Amerikaans laboratorium de eicellen van een eiceldonor bevrucht. Korte tijd later werden twee kleine embryo’s in het lichaam van de draagmoeder geplaatst, met succes. Omdat het niet háár eicellen zijn heeft ze geen genetische relatie tot de tweeling. De vaders wel. Hun eerste levensuren missen was een nachtmerriescenario, zegt Pieter. „Die beginperiode is onvervangbaar. Hechting door middel van geur, geluiden en lichaamscontact is belangrijk.”
Maand te vroeg geboren
Op 12 maart maakte president Trump de reisbeperkingen bekend. Pieter en Ferdi zochten als gekken naar nieuwe tickets en vlogen de volgende dag halsoverkop naar de VS, niet wetende wanneer ze terug konden naar Nederland en of ze door de coronamaatregelen bij de bevalling konden zijn.
De draagmoeder, die ze al vaker hadden ontmoet, werd onderweg ingelicht. Waarom komen jullie nú al, vroeg ze verbaasd. Ze had het nieuws nog niet gezien. Intussen verspreidde het virus zich in de VS, in verschillende steden gingen overheidsgebouwen op slot. Ook in Jacksonville moest iedereen binnen blijven.
Een maand te vroeg braken de vliezen van de draagmoeder. Vanwege de coronarestricties mocht er aanvankelijk één bezoeker bij de bevalling zijn, maar na aandringen werd er voor de vaders een uitzondering gemaakt. „We mochten alleen het ziekenhuis niet in- en uitlopen en we moesten voor twee weken aan spullen meenemen.” Vier dagen later stonden ze buiten met twee dochters.
Vergoeding voor een kind
Toen begon het gedoe over de terugkeer. De reisbeperkingen waren ingegaan. Na veel contact met de Nederlandse ambassade zaten ze drie weken later toch op een vlucht naar Schiphol. Het liep dus goed af. „Bij ons wel ja. Maar het hing af van de goedwilligheid van het ziekenhuis en mensen bij de ambassade, niet van de regels.” Op de achtergrond klinkt het gebrabbel van een van hun dochters. De meisjes zijn nu acht weken oud.
In Nederland is commercieel draagmoederschap niet geaccepteerd. Advertenties waarmee draag(rechts) en moeders en wensouders elkaar kunnen vinden zijn verboden. Alle homoseksuele stellen met een kinderwens en heteroseksuelen met vruchtbaarheidsproblemen die geen draagmoeder willen of kunnen vinden, zijn aangewezen op het buitenland.
De VS zijn een populaire bestemming, de trajecten zijn juridisch vrij goed geregeld, er zijn bijna geen taalbarrières – maar het is duur. Daarom zoeken veel wensouders hun heil in Georgië en Oekraïne, waar het goedkoper is, maar toezicht ontbreekt. Tijdens de pandemie kwamen veel aanstaande ouders het land niet in.
„Wereldwijd zorgen de reisbeperkingen voor veel stress bij ouders die óf al een contract hadden gesloten in het buitenland, óf van plan waren het traject in te gaan”, zegt de Britse advocaat Louisa Ghevaert telefonisch. Ze heeft een praktijk in Londen die hierin gespecialiseerd is. Iedere kliniek in Oekraïne kan weer andere afspraken maken, zegt Ghevaert, internationale wetgeving ontbreekt. „Juist nu zijn mensen meer gefocust op families, of de wens er een te stichten. Dit zorgt voor veel spanning.”
Bezorgde stellen kloppen bij haar aan met vragen. „Sommige aanstaande ouders konden Oekraïne niet binnenkomen, of wisten niet hoe de bewoners zouden reageren op de komst van buitenlanders. Wat als ze het virus zouden dragen? Ouders willen weten wat er gebeurt als ze besmet raken. Wat als een van hen sterft of een baan verliest en de draagmoeder niet meer kan betalen? Wat als de draagmoeder besmet raakt terwijl ze zwanger is?” Kortom: Ghevaert werkt nu zeven dagen in de week, zegt ze.
Papierwerk problemen
Bij Daniël en Giel Edelenbosch-Groot kwamen de problemen ná de geboorte. „Wat de leukste tijd had moeten zijn, werd een stressvolle tijd”, zegt de 31-jarige Daniël telefonisch vanuit het plaatsje Daleville, Pennsylvania. Op 22 mei werden zijn zoon en dochter geboren – ook zij wensten nog twee kinderen. Omdat Daniël en Giel al een zoon hebben (Tobias van 2) die in de VS is geboren, konden ze met behulp van het Amerikaanse consulaat in Amsterdam iets gemakkelijker op het vliegtuig stappen en bij de geboorte van hun tweeling zijn. Een bijzondere
‘Waarom komen jullie nú al’, vroeg de draagmoeder in de VS verbaasd
dag, maar daarna werd het complex. „Volgens Nederlandse wetgeving moet de naam van de geboortemoeder op hun geboortecertificaat staan, daar doet het ziekenhuis moeilijk over.” Volgens regels van de staat Pennsylvania moet de draagmoeder juist weer afstand nemen van haar ouderlijk gezag, daar is een uitspraak voor nodig van de rechter.
Normaal zijn dit soort juridische verschillen tamelijk eenvoudig op te lossen, maar in coronatijd niet. Overheidsdiensten zijn beperkt beschikbaar. Daniël: „De dreiging van het virus is hier veel groter dan in Nederland, er zijn veel meer besmettingen. Ik zit tijdelijk in een huis met onze oudste zoon Tobias en baby Hugo. Mijn man is nu in het ziekenhuis met onze dochter Robin, zij mag niet naar huis. We hebben thuis geen wasmachine. Eten kopen is ingewikkeld, ik kan niet zomaar naar buiten, de kinderen moeten binnen blijven. In het ergste geval duurt het drie maanden voordat we terug kunnen. Wij hebben de pech dat we twee mannen zijn.”
Een draagmoederschapstraject in het buitenland was al moeilijk, maar door corona nog meer, zegt Pieter Sombogaard-van Iren uit Lemmer. De oplossing is, zegt hij, dat aanstaande ouders dit traject in Nederland kunnen doorlopen. „We hebben de techniek, we weten dat er draagmoeders zijn die dit willen, maar goede wetgeving ontbreekt – terwijl we in Nederland zo prat gaan op de homo-emancipatie. Door de coronacrisis wordt duidelijk dat ze in Den Haag moeten opschieten.”